Tips: omgaan met onrust over de oorlog in Oekraïne

Voor cliënten kunnen de berichten over de situatie in Oekraïne steeds weer spanning veroorzaken. Alfons van Wolferen is begeleider op een begeleidings-intensieve locatie van Estinea. Hij zegt: ‘Als er een prikkel is van buitenaf, dan zeg ik: ik kan het niet veranderen, jij ook niet. Heeft de cliënt nog steeds last van de informatie? Dan gaan we kijken hoe we hem van het denken over kunnen leiden naar iets doen, om te kunnen helpen. Door bezig te zijn met iets waarvan ze denken dat het de Oekraïners helpt, vermindert de onrust.’

Prikkels

‘Onze cliënten hebben veel moeite met het verwerken van prikkels’, legt Alfons uit. ‘Met deze berichtgeving over Oekraïne kunnen ze niets. Dat uit zich soms in ongewenst gedrag. Mijn collega’s en ik staan heel dicht bij de cliënten. Dus je bent eigenlijk hun rolmodel, zij zien ons als “normaal”. En zij willen ook normaal gevonden worden, en met je praten, net als alle andere mensen. Dus wij zeggen: ik ben geen soldaat en ik zit niet in de politiek. Daarom kan ik niks aan de situatie doen. En omdat ik voor hen het rolmodel ben, zien ze dat ik het ook niet kan oplossen of er iets aan kan doen. Dit is dus normaal. Dan zien we de stress afnemen.’

Geld inzamelen

‘Toch zeggen sommige cliënten vervolgens: maar we zien dat mensen het moeilijk hebben. Dan gaan we kijken wat je dan kunt doen. Zo kun je op verschillende manieren geld inzamelen voor een doel. Een voorbeeld? Denk aan het ophalen en inleveren van lege flessen.’

Stress ombuigen

Tip van Alfons: ‘Houd goed in de gaten dat je mensen niet alles kunt uitleggen. Bedenk: jij bent het rolmodel: wat jij ervan maakt, dat is het voor de cliënt. Als jij ergens een probleem van maakt, vindt die cliënt dat ook een probleem. Daarom kun je vanuit je voorbeeldrol de stress ook juist ombuigen. Dus als je zegt: laat de mensen die er verstand van hebben het probleem oplossen, dan nemen zij die denkwijze vaak over.’

Alfons geeft nog een tip: ‘Wees altijd voorzichtig met wat je zegt in het bijzijn van cliënten. Als je zelf spanning of emoties hebt in een discussie met collega’s, dan pakken je cliënten die spanning over. En zij kunnen er vervolgens niks mee.’

Nieuws volgen

Ida Buist is persoonlijk ondersteuner bij de Baalderborg Groep. Ze werkt voornamelijk met cliënten die zelfstandig wonen. Aan sommige cliënten gaat het nieuws voorbij, die nemen het voor kennisgeving aan, en gaan dan verder met hun dagelijkse dingen. Anderen zijn er wel meer mee bezig. ‘Vooral in het begin dachten ze soms dat het heel dichtbij kwam. Niet iedereen volgt het nieuws, maar iedereen is wel op de hoogte,’ zegt ze. Waar de informatie te veel wordt, adviseert Ida om het journaal en andere praatprogramma’s over de oorlog even niet aan te zetten. ‘Wanneer je je alleen maar zorgen maakt en je er bang van wordt, is het af en toe ook goed om je hoofd even rust te geven en afleiding te zoeken’, legt ze dan uit aan haar cliënten.

Afstand nemen

‘Je kunt ook afspreken om eens in de paar dagen juist voor dit onderwerp extra tijd te nemen’, vervolgt Ida. ‘Even de zaken op een rijtje zetten: wat hoor je, wat doet het met je, en waar heb je invloed op? Hoe kun je er even goed afstand van nemen zodat het niet je dagelijks leven helemaal bepaalt?’ Tegelijkertijd benoemt ze dan in het gesprek met haar cliënten dat hun reactie heel normaal is.

Verdiep je in het nieuws

Tip van Ida: ‘Ga na hoe je cliënten de boodschap begrepen hebben, door goed door te vragen. Als bijvoorbeeld een gast in een televisieprogramma zijn mening geeft, dan kunnen cliënten vaak de nieuwswaarde daarvan niet goed inschatten. En dat veroorzaakt heel veel onrust. Wat er werkelijk gebeurt, dat heeft best veel uitleg nodig. Verdiep je daarom zelf ook in wat er rondom de oorlog gebeurt. Ga na welk nieuws je cliënten zouden kunnen horen.’

Giro 555

Nellie van Eijk is activiteitenbegeleider bij 'De Koppel' in Beek en Donk. Ze vertelt: ‘Wij hebben wat artikelen gemaakt binnen de creatieve groep. Denk hierbij aan armbandjes, vogelhuisjes, kaarsen, boekenleggers en sleutelhangers. Alles in de kleuren van de vlag van Oekraïne. De opbrengst hebben wij gedoneerd aan Giro 555.’ Door dit te doen voelen cliënten zich betrokken. Ze hebben het gevoel dat zij echt iets wezenlijks hebben bijgedragen.

Angst voor oorlog

‘Onze cliënten met een (licht) verstandelijke beperking krijgen heel veel mee’, licht Nellie toe. ‘Inclusief oordelen en vooroordelen van buitenaf. En ook wel angst, bijvoorbeeld omdat hun opa en oma de oorlog hadden meegemaakt. Wij proberen er dan luchtig op in te gaan. Ik kwam op het idee om iets te gaan maken. De cliënten hebben meteen enthousiast van alles bedacht. Dat was heel leuk om te zien, want je zag dat ze het gevoel kregen dat ze echt iets zouden kunnen betekenen voor de Oekraïners.’

Burenruzie

Nellie vergelijkt de situatie in Oekraïne voor haar cliënten met een burenruzie. ‘Ik leg ze uit: het zijn twee buurlanden die in oorlog met elkaar zijn. Dat kun je vergelijken met een ruzie tussen twee buren, die moeten daar samen uit zien te komen. Een enkeling vraagt zich dan wel af of het ook naar Nederland zou komen. Natuurlijk weten we dat niet, maar dan zeg ik wel: als Nederland zich niet met de ruzie bemoeit, dan krijgen we zelf ook niet echt ruzie. En als je je er wel mee bemoeit, dan is dat alleen om te helpen de ruzie op te lossen.’

Tip van Nellie: ‘Houd het luchtig en wees eerlijk. Maak het niet groter dan het is. Probeer het met het voorbeeld van de burenruzie uit te leggen. En vertel dat je zelf ook wel eens ruzie hebt, maar dat het uiteindelijk wel weer goed komt.’