Gesprekskaarten voor gesprek over verminderen vrijheidsbeperking

Gepubliceerd op: 09-11-2015

Op 2 november vond de slotbijeenkomst plaats van het project ‘Vast of last': Verkenning voor een maatschappelijk debat over verminderen vrijheidsbeperking in de langdurende zorg’ van Vilans. Het project leverde gesprekskaarten op waarmee de zorgmedewerker in gesprek kan gaan met cliënt, familie en wijkteams.

In gesprek over grijs gebied

Ruim 50 vertegenwoordigers van organisaties in en rond de ouderen- en gehandicaptenzorg ontmoetten elkaar bij ’s Heeren Loo in Ermelo. Marjolein van Vliet, expert vrijheidsbeperking van Zorg voor Beter en dagvoorzitter: ‘Dit project is voortgekomen uit het idee dat niet alleen zorgorganisaties moeten nadenken over het verminderen van vrijheidsbeperking. Eigenlijk moet het gesprek veel breder gevoerd worden, binnen de hele maatschappij, met cliënten, familie maar bijvoorbeeld ook de buurt en gemeente. We kunnen kiezen voor honderd procent veiligheid en bijvoorbeeld mensen opsluiten. Maar je kan mensen ook meer vrijheid geven, en meer risico’s nemen. We moeten met elkaar in gesprek over dit ‘grijze gebied’.’ De gesprekskaarten van Vilans helpen daarbij.

Weinig tolerantie

Tot nu toe komen vooral incidenten in het nieuws, als er iets dramatisch mis gaat. Bij vrijheidsbeperking schreeuwen we moord en brand. Van Vliet: ‘Maar we zijn weinig tolerant. Zeker nu ouderen langer thuis blijven wonen, zal de familie en bijvoorbeeld ook de buurt meer met verwarde mensen te maken krijgen. Zien we dat meteen als overlast, of zijn we ook bereid om daar goed mee om te gaan?’ En: ‘We pleiten voor meer nuance in het gesprek over vrijheid, niet alleen reageren op incidenten met weer meer regels. Het Risicoregelreflex.’

Het project was onderdeel van het Actieprogramma onvrijwillige zorg van VWS en is destijds gestart om de implementatie van het wetsvoorstel Zorg en Dwang het ‘nee, tenzij’ principe) goed te laten verlopen.

Gespreksmodel en gesprekskaarten

Met het gespreksmodel en de gesprekskaarten kunnen zorgorganisaties het gesprek aangaan met alle belanghebbenden. Het gespreksmodel geeft weer welke partijen met elkaar in het gesprek zouden moeten gaan over vrijheid en vrijheidsbeperking. De bijbehorende gesprekskaarten laten de onderwerpen, tips en dilemma’s zien die de basis zijn voor het open gesprek.

Download Gesprekskaarten voor een open gesprek over leven in vrijheid (pdf).