Nieuwe rol verpleegkundig specialist, betere kwaliteit van zorg

Net als veel andere zorgorganisaties kampte ook Reinaerde met een tekort aan artsen verstandelijk gehandicapten. ‘Tot een paar jaar geleden waren we traditioneel ingericht met een arts verstandelijk gehandicapten (arts VG) als medisch regiebehandelaar’, vertelt Maarten. ‘Daaromheen hadden we huisartsen, verpleegkundig specialisten en andere disciplines georganiseerd. De VS’en waren de verlengde arm van de artsen. Maar toen bij ons een arts VG wegging en er één uitviel en de samenwerking met de huisarts stopte, begon dit traditionele model te wankelen en hebben we radicale keuzes gemaakt.'

Samen met medisch behandeldienst Novicare heeft Reinaerde de regionale polikliniek Policare opgezet, waarvoor Novicare de artsen levert. ‘Maar het belangrijkste is dat bij Reinaerde de VS’en centraal gepositioneerd werden’, vertelt Suzan. ‘Omdat Ymke en ik de 2-jarige master tot verpleegkundig specialist – MANP – hebben gevolgd, zijn wij bevoegd om als zelfstandig medisch regiebehandelaar ingezet te worden. Daardoor was taakherschikking en een nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling mogelijk. Nu kunnen we met veel minder uren aan arts-VG-inzet toe.

Eerste aanspreekpunt bij zorgvragen 

De VS’en bij Reinaerde hebben binnen de instellingsterreinen ieder de medische regie over zo’n zestig cliënten in gemiddeld acht woningen. ‘We zijn voor de woningen het eerste aanspreekpunt bij zorgvragen’, vervolgt Suzan. ‘Daarbij nemen we de beslissing of we die vraag zelf oppakken of dat we de expertise van een arts VG of huisarts nodig hebben. Als het nodig is schakelen we direct met een medisch specialist in een ziekenhuis. Verder kunnen we taken overlaten aan het verpleegkundig team.’

‘Regiebehandelaar zijn betekent dat je de grote lijnen bewaakt’, vult Ymke aan. ‘Je voert niet alle medische zorg rondom de cliënt zelf uit, maar je ziet wat nodig is voor de cliënt. Jij bewaart het overzicht en beslist of andere disciplines worden ingeschakeld. We kunnen daardoor problemen die voorheen ineens groot konden worden, in betere banen leiden. Vervolgens geven verpleegkundigen en begeleiders de zorg die de cliënt nodig heeft.’

Samenwerking met Artsen VG

Voor de samenwerking met artsen VG heeft Reinaerde met behandeldienst Novicare een regionale poli ingericht. Met de artsen in deze poli kunnen de VS’en op verschillende manieren samenwerken. ‘We hebben één keer in de week overleg met een arts VG, waarbij we de arts kunnen consulteren’, vertelt Suzan. ‘Het kan ook zijn dat de arts VG of huisarts medebehandelaar wordt. Is de vraag geneeskundig heel complex, dan dragen we de zorg over aan de arts. In de praktijk komt die laatste situatie weinig voor.’

Weerstand overwinnen

Om het concept in te voeren heeft Reinaerde wel weerstanden moeten overwinnen. ‘Dat is prima gelukt’, aldus Maarten. ‘Verpleegkundig specialisten zijn bevoegder dan veel medische disciplines denken. We hebben in de praktijk gezien dat medische regie past bij de bekwaamheden van de verpleegkundig specialist. Medisch specialisten én zorgverzekeraars moeten daarbij accepteren dat er door een VS verwezen wordt en aan hen teruggekoppeld.’

‘Ook bij familie van cliënten hebben we soms weerstand ondervonden’, aldus Ymke. ‘Er waren ouders die zeiden: “Ons kind moet toch een huisarts hebben?” We hebben die weerstand overwonnen door goed uit te leggen waarom de verpleegkundig specialist de regiebehandelaar is en dat er bij specifieke vragen opgeschaald kan worden. Belangrijk daarbij is dat je een organisatie hebt die daarachter staat en die het uitdraagt.’

Kwaliteit van zorg naar hoger niveau 

De omslag in het denken kwam toen zowel ouders als begeleiders merkten hoe fijn het is om in de VS’en een vast aanspreekpunt te hebben. ‘Doordat de VS’en goed en laagdrempelig bereikbaar zijn, tillen we de kwaliteit van de zorg naar een hoger niveau’, zegt Suzan. ‘Begeleiders benaderen ons makkelijk en dat leidt tot meer continuïteit van zorg. En ouders weten ons ook goed te vinden. Ze hebben het vertrouwen gekregen dat de lijntjes kort zijn en dat we op het juiste moment doorverwijzen.’

Maarten: ‘In het oorspronkelijke model lag er heel veel werk bij een arts, doordat hij of zij alle zorgvragen behandelde. Nu we de VS centraal gepositioneerd hebben, kan de arts VG in de regionale poli voor het specialistisch deel ingezet worden. De arts VG is daardoor beschikbaar voor méér mensen met een beperking, ook mensen die niet bij een zorgorganisatie wonen.’ Suzan: ‘Eerst had ik vijftien dossiers waarop stond: Mag alleen gezien worden door arts. Nu zijn dat er nul.’

Eigen aandachtsgebieden ontwikkelen 

Bij Reinaerde werken inmiddels vier verpleegkundig specialisten en twee verpleegkundigen zijn in opleiding tot verpleegkundig specialist. ‘Als we een grotere groep VS’en hebben, kunnen we allemaal eigen specialistische aandachtsgebieden ontwikkelen en vraagbaak zijn voor elkaar’, zegt Ymke. ‘Door stepped care gaat iedereen doen waar hij of zij goed in is en dan komt er ruimte voor opleiding en onderzoek.’ 

‘We merken dat de VS’en veel meer kunnen dan ze voorheen deden’, aldus Maarten. ‘We weten nog steeds niet wat de maximale inzet kan zijn. Wij hebben in ieder geval geleerd dat taken niet snel te complex zijn voor VS’en. Daarom willen we de VS nog meer in positie brengen. Bijvoorbeeld met ondersteuning door doktersassistenten, zodat de VS’en zo min mogelijk worden belast met het ophalen van gegevens.’

Bij de verdere ontwikkeling van de functie moeten VS’en ook bedenken waar ze niet van zijn, vindt Ymke. ‘We doen nu 80% van wat voorheen de artsen binnen de organisatie deden. Maar we zijn geen arts. Er blijven situaties denkbaar waarbij je toch een arts als achterwacht nodig hebt. Een praktisch voorbeeld is het schouwen na overlijden. Dat mogen wij vooralsnog niet. En bij complexere problematiek is het gewoon fijn dat je met een arts kan sparren.’ 

Bij Reinaerde zijn ze al met al overtuigd van het concept. Suzan: ‘De kracht van het concept is dat je mensen laat doen waar ze goed in zijn. Zo wordt hun baan een stuk leuker en uitdagender, behoud je personeel en blijven kosten onder controle. Kortom, zo zet je toekomstbestendige zorg neer.’

Meer informatie over hoe Reinaerde deze organisatieverandering heeft aangepakt lees je in het verhaal  op Vilans.