4 manieren om infectierisico’s goed in te schatten

Op de werkvloer heb je met verschillende cliënten te maken met hun eigen zorgbehoefte en gedrag. Met de één heb je veel zorgcontact en met de ander minder. Dat betekent dat infectierisico’s kunnen verschillen per groep en cliënt. Hoe schat je infectierisico’s goed in? Volg deze 4 stappen.

1. Kijk hoe en via welke route handelingen een risico op verspreiding geven

Kijk eerst naar welke handelingen een risico kunnen zijn. Deel de handelingen dan in hoe ze verspreid worden: via direct contact, via indirect contact, zoals een apparaat, of via de lucht, zoals hoesten. 

Bedenk dan hoe je verspreiding het beste kan voorkomen. In alle gevallen helpt een goede handhygiëne tegen verspreiding. Bij indirect contact kun je ook het voorwerp  schoonmaken. En een mondkapje kan helpen tegen verspreiding via de lucht. Handig als je verkouden bent of als je je niet helemaal lekker voelt. 

2. Doorbreek een cirkel van besmettingen

Er zijn meerdere momenten waarop een besmetting kan plaatsvinden. Samen vormen die momenten een cirkel of cyclus. Hoe kun je er eenvoudig voor zorgen dat je die cirkel doorbreekt en een besmetting voorkomt? 2 voorbeelden van momenten:

• Door een schaar eerst te desinfecteren, voordat je die bij wondverzorging van een cliënt gebruikt.
• Door papieren handdoekjes te gebruiken in plaats van een handdoek van stof. In een stoffen handdoek komen snel veel bacteriën. 

3. Bepaal bij welke kans op besmetting je direct moet handelen 

In de dagelijkse drukke praktijk moet je vaak keuzes maken in wat je direct oppakt en wat later kan. Hoe doe je dat bij een kans op besmetting? Kijk naar welke route een micro-organisme aflegt tot de plek waar het tot een infectie kan leiden. Hoe zit dat bij een druppel bloed met een mogelijk virus op de vloer? En bij bloed op een pincet? 

Langer nadenken over de hele route betekent een lagere kans op besmetting. Dan zou je aan die actie minder prioriteit kunnen geven. Een sneller antwoord zoals bij de pincet die je voor de wondzorg bij een volgende cliënt gebruikt, betekent een veel hoger risico op besmetting en infectie. Desinfectie van die pincet heeft dus zeker prioriteit. Vaak voorkomende handelingen maal een heel korte (bedenktijd over de) besmettingsroute, maakt een hoge kans op besmetting en infectie. Bij deze handelingen is het dus heel belangrijk maatregelen te nemen. 

En dan is het effect van de besmetting natuurlijk ook een factor van invloed. Een besmetting met het ebolavirus heeft grotere gevolgen dan een besmetting met een buikgriepvirus. Bij het ebolavirus is het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen dus van levensbelang!

4. Bepaal het verschil tussen hoge en lage risico’s

Bij meer zorgcontacten en intensievere zorgcontacten is er een hoger risico op overdracht. Stel: Je moet kiezen tussen een stoel waar een cliënt op zit in de huiskamer of een tillift schoonmaken. De tillift geeft een hoger risico, vanwege meer en intensievere zorgcontacten. Die maak je dan in ieder geval schoon.

Tot slot: Het gaat niet over 100% veiligheid behalen, want dat lukt nooit. Het gaat erom de hoogste risico’s te herkennen, zoals die handvatten van de tillift. En dat je daar het eerste aandacht aan besteedt. En de heel lage risico’s, zoals die stoel in de huiskamer een lagere prioriteit te geven.

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de inspiratiebijeenkomst infectiepreventie ‘Van regels naar doen’ op 10 oktober 2023. Deskundige infectiepreventie Charlotte Michels gaf een workshop over infectierisico’s goed inschatten. Deelnemers gingen tijdens deze workshop aan de slag met de 4 stappen.