‘Denken in mogelijkheden en niet in problemen’

Janet Bron is persoonlijk begeleider van Marije die nu 30 jaar is. Ze vertelt: ‘Ik ken Marije al 11 jaar. Ze was toen een onzeker meisje, bang voor de hele wereld. Ze lag de hele tijd op haar bed onder een deken en wilde er niet uit. Ze reageerde op alles met onrust en agressie. Marije praat niet en communiceren met haar is lastig. Zij heeft gevoelige darmen en oren die geregeld lichamelijke klachten geven, dus je moet aan haar lichaamstaal aflezen hoe het gaat.’

Beter leven

Janet vervolgt: ‘Met het CCE gingen we als team aan de slag met de vraag: hoe kunnen we het leven beter maken voor Marije? We deden dat door te dromen over een goed leven voor Marije en te kijken naar wat zij leuk vindt en waar ze van geniet. En vervolgens: hoe maken we onze droom voor Marije tot werkelijkheid?’

Koers houden

‘Vroeger lieten we ons leiden door haar gevoelens. Als er een uitje was, wachtten we af tot de dag zelf om te kijken hoe het met Marije ging en of ze wel mee kon. Dat werd anders: Marije gaat mee en wat is daarvoor nodig? Op een gegeven moment hadden we zoveel zelfvertrouwen dat we als team koers bleven houden en ons minder lieten leiden door hoe Marije zich voelde.’

Vertrouwen over en weer

‘De nieuwe aanpak heeft Marije ook erg veranderd. Ze hing eerst als een schaduw aan je vast. Nu kan je ook even iets anders doen en is zij zelfstandiger. Ze doet allerlei activiteiten die ik niet voor mogelijk had gehouden. Als je 5 jaar terug had gezegd: Marije gaat paardrijden, dan had ik je voor gek verklaard. Maar het kan, dankzij het vertrouwen dat we hebben in elkaar en in Marije. Dat vertrouwen is wederzijds: Marije heeft dat ook in ons.’

Betere samenwerking

‘Wat we echt anders zijn gaan doen? Het belangrijkste is dat wij als team beter zijn gaan samenwerken. We spreken elkaar aan op wat goed gaat en beter kan. We zijn als team veel meer in mogelijkheden gaan denken dan in problemen. Waar we eerst altijd beren op de weg zagen, zeggen we nu: we doen het gewoon en we zien het wel. En het pakt altijd goed uit. En dat geeft vertrouwen om weer andere dingen te proberen.’

Rol CCE

Over de bijdrage van CCE aan de situatie van Marije vertelt Janet: ‘Het belangrijkste was het enthousiasme van coördinator Henriëtte Ettema en consulent Irene Steenman. Zij stimuleerden ons om steeds weer nieuwe dingen te proberen. Ze brachten onderwerpen ter sprake waar je zelf niet bij stilstaat. Of waarvan je dacht: dit kunnen we niet veranderen.’

Mogelijkheden voor andere cliënten

Janet vervolgt: ‘Doordat we voor Marije zo leerden denken, gingen we dit ook voor andere cliënten doen. We bedenken nu: hoe kunnen we hun leven nog mooier maken? Ook voor hen denken we in mogelijkheden in plaats van in probleemgedrag en hebben daar vertrouwen in.’

Leuker werk

‘Mijn eigen werk is ook veel leuker geworden’, zegt Janet. ‘Het wordt nooit een sleur. We bekijken steeds opnieuw: hoe kan het anders, beter. Het gaat altijd goed. Je moet natuurlijk wel realistisch dromen. Kleine succesjes, daar moet je het uit halen. Marijes kwaliteit van leven is enorm toegenomen, ze is veel blijer. Ze voelt het vertrouwen dat wij hebben.’

Hulpverlening loslaten

Irene Steenman was als CCE-consulent betrokken bij het project. Zij vertelt: ‘De 16 teamleden stelden Marije aan ons voor met een voorwerp dat ze met Marije associeerden. We kregen zo een heel compleet beeld wie deze vrouw was. En hoe zij volgens de begeleiders de wereld zag. We vroegen: hoe komt het dat ze gekomen is waar ze nu is? En waar willen jullie met haar naar toe? Toen kwam er heel veel energie op gang. Mensen wilden met haar naar een dansvoorstelling, wilden haar laten glijden van de glijbaan. Het werd steeds doller. Even los te kunnen denken van hulpverleningsdoelen zorgde voor een soort ontspanning.’

Gewoontes uit de weg ruimen

Irene vervolgt: ‘Nu moest het team in actie komen. De organisatie verander je niet zomaar. Maar gewoontes wel. Zo moest je een half jaar in het team werken om Marije te mogen begeleiden. Ook de cultuur van elkaar aanspreken bleek een gewoonte die anders kon. Coördinator Henriëtte Ettema en ik hebben de boel opgeschud. En het team liet zich ook opschudden. Vanaf het moment dat wij niets meer deden, maar het team juist stimuleerden om zelf aan de slag te gaan gebeurde er zo veel! Ze konden veel meer dan wij ooit hadden kunnen bedenken. Het was zo mooi om aan de kant te staan en alleen maar daarvan te genieten!’

Anders werken

‘De belangrijkste conclusie voor mij is: het kan ook anders’, zegt Irene. ‘De vraag is: hoe maak je het team eigenaar? Wanneer je vertrouwt op het team en wat zij samen kunnen, dan wordt dat waargemaakt. Dat levert zoveel plezier op en kost veel minder energie!’

Nieuw perspectief

Het Centrum voor consultatie en expertise (CCE) zoekt samen met zorgorganisaties andere mogelijkheden voor de cliënt met ernstig aanhoudend probleemgedrag. De consultatie rondom Marije viel binnen het project ‘Nieuw perspectief’, waarin het CCE casuïstiek eens anders benaderde dan gebruikelijk. Consulent Irene Steenman: ‘Ik heb ongelooflijk veel plezier beleefd aan dit traject!’

Naar de website van het CCE
 
Dit praktijkverhaal is een bewerking van ‘Denken in mogelijkheden en niet in problemen’ op de website van het Centrum voor consultatie en expertise (CCE).