Geen netwerk bestaat niet!

Als je vraagt wie mij gemaakt heeft tot wat ik ben, heb ik meteen een aantal namen paraat. Mijn ouders die mij opvoedden, mijn hockeytrainster die me doorzettingsvermogen aanleerde, mijn beste vriendinnen om mee te kletsen voor steun of bij twijfel en mijn vriend waarbij ik dagelijks grote en kleine dingen kwijt kan. Verschillende mensen voor uiteenlopende zaken. Een soort eigen ‘steungroep’.  Voor praktische vragen benader ik mijn vader, emotionele dingen deel ik met mijn moeder en leuke dingen doe ik samen met vriendinnen.  Ik kan altijd bij iemand terecht. Maar als je geen steungroep hebt? Of als je zoveel problemen hebt, dat je geen beroep meer kan of durft te doen op die steungroep? Hoe zou het leven er dan uitzien?

Professionals overbodig maken

De methode Community Support richt zich op het overbodig maken van de professional. Een manier om dit te bereiken is de activering en verbetering van het netwerk. De methode besteedt veel aandacht aan een eigen steungroep voor mensen met sociale problemen. Als gedragswetenschapper en supervisor bij Community Support probeer ik altijd te sturen op: wat kan de hulpvrager zelf, wat kan het netwerk, wat kunnen vrijwilligers en buurtbewoners en ten slotte: wat kunnen de professionals. Ik stuur professionals aan zichzelf op de achtergrond te stellen. Een ondersteunend netwerk is een manier om dat te bereiken. Zo’n steungroep bestaat uit mensen die de hulpvrager zelf kiest en die hem kunnen adviseren, stimuleren, corrigeren, aan het denken zetten en die vooral positief zijn.

Professioneel versus persoonlijk netwerk

Soms is het door problemen niet meer duidelijk bij wie de hulpvrager terecht kan. Als hij hulp zoekt, resulteert dat vaak in een heel netwerk aan professionals. Een netwerk dat vaak groter is dan het netwerk met mensen uit hun eigen omgeving.  Wat maakt professionals zo belangrijk en mensen met sociale problemen zo afhankelijk? Volgens mij maken wij, professionals, onszelf te belangrijk. Hoe makkelijk is het om dat formulier van de hulpvrager even zelf in te vullen omdat dit sneller gaat? Maar zo maak je de hulpvrager wel afhankelijk. Mijn motto is dus: niet overnemen. Bekijk wat de hulpvrager zelf kan en als dit niet lukt, kijk wie uit zijn of haar omgeving iets kan betekenen.

Andere rol voor de professional?

Een steungroep is in de basis snel op te zetten: bekijk het bestaande netwerk en wie daarin al steun biedt. Ga samen met de hulpvrager op zoek naar ondersteunende contacten in het hier en nu en bouw goede contacten uit het verleden weer op. Als jij die kansen en mogelijkheden ziet, ziet de hulpvrager ze ook!

Geen netwerk bestaat echt niet

Maar wat doe je met mensen die geen netwerk hebben?  Ik ben van mening dat dat niet bestaat. In iedere telefoonlijst van hulpvragers staan namen. Jongere hulpvragers zijn vaak actief op sociale media. Dat zijn ook netwerken! Wie kom je tegen bij het boodschappen doen of het uitlaten van de hond? Weten je buren wie je bent? Ook in die contacten zitten mogelijkheden voor het opbouwen, verbeteren of uitbreiden van een eigen netwerk.

Haalbare doelen

Belangrijk is dat de hulpvrager weet waar hij naartoe wil. Hoe zou het ideale netwerk eruit zien als er geen problemen waren? Op basis van zo’n analyse kun je in praktische stappen contacten opbouwen. Dat kan al met een hele kleine stap als: ‘ik zeg morgen hallo tegen de buurman als ik hem tegenkom.’ Formuleer praktische doelen die gemakkelijk haalbaar zijn en een succeservaring opleveren. Dat stimuleert en opent mogelijkheden voor anderen om iets te betekenen of deel te nemen aan iemands steungroep. Maar andersom kan ook: dat een hulpvrager betekenis krijgt binnen de steungroep van de ander.

Een netwerk is blijvend, de professional niet

Het samen opbouwen van een steungroep heeft een positief effect op de hulpvrager. Als professional moet je stimuleren dat de steungroep in mogelijkheden denkt en oplet wat er goed gaat. Laat de steungroep zelf bekijken wat anders kan op basis van leerervaringen. Zorg dat zaken die goed gaan worden versterkt. En maak jezelf langzamerhand overbodig. Bekijk of iemand uit de steungroep het probleem samen met de hulpvrager kan oplossen. Het netwerk is blijvend en als dat niet zo is ga je samen op zoek naar een netwerk dat wél blijvend kan zijn. Als professional hoor je tijdelijk in beeld te zijn, tenzij de problematiek blijvende coördinatie en facilitering vraagt.

Onafhankelijkheid stimuleren

Ik vind dat iedereen recht heeft op een eigen steungroep. Uit hoeveel leden die steungroep bestaat, is niet van belang. Basis is wat goed is voor de hulpvrager. Soms moet een steungroep weer geactiveerd worden, als door de problematiek of  door overbelasting contacten zijn verwaterd. Ook daarin is de rol van de professional cruciaal. Zorg ervoor dat de steungroep weer goed gaat draaien en maak jezelf overbodig. Alleen zo zorgen we ervoor dat mensen met sociale problemen niet blijvend afhankelijk van ons worden.

Lees meer op de website van Community Support of neem contact op met de blogger: Annelies Meijer, supervisor Community Support via a.meijer@communitysupport.nl.