‘Risico’s horen bij het leven van cliënten’

Raad op Maat maakt hulpmiddelen en geeft cursussen en adviezen aan zorgverleners en cliëntenraden om cliënten te helpen voor hun rechten op te komen. ‘De belangrijkste rol die wij hebben is om zorgverleners ander te laten denken. Laat ze anders naar de zorg kijken. Hoe doe je dat het beste? Door hen vooral vanuit de geest van de Wet zorg en dwang te laten denken.’ 

‘Zeggenschap is een grondrecht’

"Zorgverleners denken vaak vóór de cliënt."

‘Ik merk dat het echt nog moet landen dat zeggenschap van cliënten niet zomaar een gegeven is, het is een grondrecht. Zorgverleners zijn het nog niet zo gewoon dat cliënten mondig zijn. Ze denken vaak vóór de cliënt. Dit soort denkfouten maken ze overigens met de beste bedoelingen. Maar in een training is het juist goed om ze hierop te wijzen. En soms zie je dan echt het kwartje vallen.’

‘Leven is gevaarlijk’

Den Dulk: ‘De focus ligt in de zorg nog heel vaak op veiligheid. Zorgverleners vinden nu dat hun cliënten geen risico mogen lopen. Maar het leven kan best gevaarlijk zijn. Soms moet je risico’s accepteren. Zeker omdat de kwaliteit van leven eronder kan lijden als je cliënten van alles gaat ontzeggen “omdat het te gevaarlijk is”.’

Maatregelen op maat

‘Een voorbeeld van onvrijwillige zorg is dat na een incident waarbij een cliënt brandwonden opliep, alle cliënten een kraan met temperatuurbegrenzing kregen. om zo te voorkomen dat zij zich zouden branden tijdens het douchen. Maar deze temperatuurbegrenzing maakt dat de cliënt die van een hete douche houdt, nu niet meer dat plezier heeft en voor zijn gevoel altijd onder een lauwe douche staat.  Dat is een beperking van zijn vrijheid en mag alleen maar als er sprake is van een serieus risico op ernstig nadeel. Bij een cliënt die de douchekraan prima kan bedienen is daar geen sprake van, dus is zijn toestemming nodig om de temperatuurbegrenzing te regelen. 

"We moeten ons afvragen of het terecht is dat veiligheid zwaarder weegt dan de kwaliteit van leven."

Een ander voorbeeld kan zijn dat cliënten niet alleen naar buiten mogen omdat ze niet helemaal veilig zijn in het verkeer. Dit soort beslissingen, waarbij veiligheid zwaarder weegt dan de kwaliteit van leven, zorgen ervoor dat het leven van cliënten heel klein wordt’, vertelt Den Dulk. ‘En we moeten ons dan ook afvragen of het terecht is dat die veiligheid zwaarder weegt dan de kwaliteit van leven. Wat wij nu meemaken tijdens de lockdown, in quarantaine zitten, dat maken cliënten in instellingen eigenlijk altijd mee.’