“Het voorbeeldbeleidsplan Wzd helpt je over vrijheid en zorg na te denken”

Janneke Rousse is zorgcoördinator en begeleider bij Stavast. Ze houdt zich ook bezig met kwaliteit en beleid. “Dat is soms best lastig. Want wij hebben een brede doelgroep met een grote variëteit in leeftijd. We organiseren logeerweekenden en vakantieweken voor kinderen en jongeren van 8 tot 25 jaar met bijvoorbeeld autisme, ADHD, ODD, een licht verstandelijke beperking of het syndroom van Down. Omdat onze doelgroep zo breed is, hebben we met veel verschillende wetten te maken.” Zo ook de Wet zorg en dwang (Wzd). Maar geldt de Wzd wel als je – zoals Stavast – vanuit een vrijwillig kader zorg levert? Janneke stelde deze vraag bij het informatiepunt Dwang in de zorg.

Ruimte voor eigen invulling

Het antwoord kwam snel, in de vorm van een telefoontje van een adviseur van Vilans. “We hadden een mooi gesprek over situaties waarin je toch rekening moet houden met de Wzd”, vertelt Janneke. “Dat was heel verhelderend. Bovendien vertelde ze me over het voorbeeldbeleidsplan. Een heel handig document voor kleinschalige organisaties als Stavast.” Het voorbeeldbeleidsplan geeft de onderdelen van de wet duidelijk weer én biedt ruimte voor eigen invulling. “Door de tekst heen kom je telkens vragen tegen, die je helpen om over vrijheid en zorg in jouw organisatie na te denken. Dat werkt heel fijn. Je houdt vast wat voor jouw organisatie geldt en streept weg wat niet van toepassing is. Zo heb je al snel een mooi Wzd-beleidsplan.”

Het waarom van regels

Voor Stavast kon Janneke veel wegstrepen. “Maar dat is niet erg. Want ik weet – dankzij het voorbeeldbeleidsplan – dat ik het goed heb onderzocht.” Het nadenken over de Wzd leidde vooral tot reflectie op de huisregels. “Regels en afspraken mogen er zijn, laat ik dat vooropstellen. Die zijn nodig voor duidelijkheid en daarmee veiligheid. Maar organisaties en begeleiders zijn al snel geneigd om veel regels op te stellen, zodat alles ordelijk verloopt. Past dat wel bij de visie op het pedagogisch klimaat? Bij ons is dat gericht op het in hun kracht zetten van kinderen en jongeren. Dat doe je onder andere door ze te laten nadenken over regels en afspraken. Dus niet door regels klakkeloos op te leggen. Want dan is het een beperking in hun leven.” Natuurlijk zorgt dit binnen de organisatie ook af en toe voor discussie. “Mooie gesprekken waarin we praten over het waarom van regels. En wat wel en niet in onze huisregels past.”

Groepsafspraken én individuele afspraken

Stavast wil duidelijker onderscheid gaan maken tussen groepsafspraken en individuele afspraken. “Maatwerk dus, dat past ook bij onze organisatie. Want bij ons is in overleg altijd veel mogelijk. We moedigen kinderen en jongeren aan om het te vertellen als ze het ergens niet mee eens zijn. Zodat we misschien samen tot een andere oplossing kunnen komen.” Op dit moment heeft Stavast ook gesprekken met jongeren over bepaalde regels. “Dat is leuk. Hoewel soms ook wel ingewikkeld, want het blijft een spanningsveld. Je wilt uiteindelijk een huisregeldocument hebben dat zowel duidelijkheid geeft als vrijheid. Daarom ben ik blij met de mogelijkheid om meer met individuele afspraken te gaan doen.” Wat weer heel goed past bij het persoonsgericht kijken dat de Wzd nastreeft.

Leidraad voor kleine zorgorganisaties

Ondanks de stress die elke nieuwe wet geeft, is Janneke blij met de Wzd. “Door de Wzd word je je bewust van de onbewuste beperkingen die je een ander oplegt. Terwijl die niet nodig zijn.” Janneke is ook blij met het voorbeeldbeleidsplan. “Voor kleine organisaties is het fijn om een leidraad te hebben. Als ik het allemaal zelf had moeten doen, was ik er veel meer tijd aan kwijt geweest.” Haar tip aan andere kleine organisaties is: lees het voorbeeldbeleidsplan door en maak er je eigen document van. Oftewel: “Gebruik de expertise die er is!”

Kijk voor meer informatie over Stavast op stavast.nu.

Voorbeeldbeleidsplannen Wet zorg en dwang 

Een van de voorwaarden van de Wet zorg en dwang (Wzd) is het maken van een beleidsplan Wet zorg en dwang. In dit beleidsplan leg je als organisatie vast wat je visie is op vrijheid en zorg en hoe je in de praktijk vormgeeft aan de onderdelen van de wet. Persoonsgericht kijken en multidisciplinair samenwerken zijn hierbij essentieel.

Stavast maakte gebruik van het voorbeeldbeleidsplan Wet zorg en dwang dat Vilans in augustus 2020 publiceerde. Nu is er ook een aangepaste versie van dit voorbeeldbeleidsplan, speciaal voor de ambulante zorg, zoals thuiszorg, dagopvang of kleinschalige woonvormen. Beide voorbeeldplannen gaan in op alle aspecten van de wet en bieden ruimte voor een eigen invulling.

Download het Voorbeeldbeleidsplan Wet zorg en dwang

Download het Voorbeeldbeleidsplan Wet zorg en dwang in de ambulante zorg