Mensen maken samen de wijk

In Polanen, een wijk op het oude ’s Heeren Loo instellingsterrein in Monster, ontstaan mooie contacten tussen mensen met en zonder beperkingen. ’s Heeren Loo is in deze wijk aan de slag gegaan met de methode 'Sociale integratie’. Wat maakt de methode zo succesvol?

Polanen is een nieuwe wijk, ontstaan op het oude instellingsterrein van ’s Heeren Loo. In 1992 maakten oude bewonerspaviljoenen plaats voor nieuwe woningen. Polanen is nu een gemengde wijk met zo’n 60 woningen voor cliënten en 350 woningen voor particuliere bewoners. Er is dagbesteding voor cliënten en iedereen kan gebruik maken van een centraal plein met diverse voorzieningen. De eerste jaren dacht ’s Heeren Loo nog niet heel bewust na over inclusie in deze wijk. In sommige buurten ontstonden spontaan contacten, maar in de meeste wijken leefden mensen met en mensen zonder beperkingen min of meer langs elkaar heen.

Inclusie stimuleren

Inclusie in een wijk kun je niet afdwingen. Inclusie ontstaat alleen als mensen het vrijwillig doen, omdat ze er lol in hebben of uit nieuwsgierigheid. Volgens Tineke van Iperen, projectleider sociale integratie bij ’s Heeren Loo (Noordwijk en omstreken), gebeurt er niet veel in een wijk als je als organisatie niks doet. Maar het is ook belangrijk om niks te forceren. In de wijk Polanen is het ’s Heeren Loo gelukt inclusie te stimuleren. 

De rol van medewerkers

De medewerkers van ’s Heeren Loo hebben een belangrijke functie in het contact tussen de cliënten en de particuliere bewoners: als intermediair tussen cliënt en buurt, als ambassadeur voor de organisatie in de buurt en als ‘mede’buur. 'Ze hebben een voortrekkersrol', aldus Tineke van Iperen. 'Medewerkers helpen cliënten om contacten met buurtgenoten handen en voeten te geven. Daarnaast kunnen ze buurtgenoten helpen om cliënten beter te leren kennen en begrijpen. Om medewerkers hiervoor handvatten te geven heeft ’s Heeren Loo de werkmethode 'sociale integratie' geïntroduceerd.'

Een werkmethode als handvat

De werkmethode ‘sociale integratie’ van ’s Heeren Loo is een methode waarin bewoners van de verschillende buurten 'samenlevingsafspraken' met elkaar maken. De methode is gebaseerd op het voorbeeld van Rotterdam, waar al meer dan tien jaar gewerkt wordt met de methode mensen maken de stad.
De werkmethode ‘sociale integratie’ is erop gericht om het samenleven in de straat te bevorderen. Uitgangspunten zijn:

• bewoners bepalen zelf wat er moet gebeuren om de buurt vriendelijker en veiliger te maken en houden
• bewoners bespreken en bepalen zelf hoe ze op een verantwoorde manier met elkaar kunnen omgaan
• met behulp van de 'straatladder' geven buurtbewoners zelf aan, hoe hoog ze hun lat willen leggen (de straatladder geeft de verschillende niveaus van contacten tussen buurtbewoners aan)

Het succes in Polanen

In de wijk Polanen is de werkmethode goed aangeslagen. Dit bleek uit interviews onder de bewoners. Buurtbewoner Corine, moeder van twee kinderen, is in 2005 in de wijk komen wonen. 'We wonen hier met heel veel plezier. Leuke buren, een prettige omgeving en het strand vrijwel achter het huis. En is er ergens anders een plek dan ons speelveld waar alle buurtkinderen de overgebleven patatjes van de zorgwoning opeten? Wij gaan hier voorlopig niet meer weg!'

In de wijk bestaat nu, door de inzet van de werkmethode, een actief buurtcomité waarin particuliere bewoners en cliënten actief zijn. Zij komen geregeld bij elkaar en organiseren activiteiten, die bekend worden gemaakt in een buurtkrant die elk kwartaal verschijnt. Het gaat dan bijvoorbeeld om gezamenlijke activiteiten tijdens de feestdagen, inloop bij activiteiten van cliënten (zoals de plantenkas van ’s Heeren Loo) en buurtcomitévergaderingen.

Bepalende factoren

Volgens Tineke is een aantal factoren bepalend voor het succes. Als voorbeeld noemt ze de buurt ‘Het Veld’.

• In de wijk wonen kinderen. Zij spelen buiten en vaak ook samen met cliënten, waardoor ze elkaar beter leren kennen. Fleur, cliënt en lid van het buurtcomité, vindt het gezellig in de wijk, vooral in de zomer. Dan maak je een babbeltje hier en daar. Ook vindt ze het gezellig dat er jonge kinderen in de buurt wonen.
• De wijk is gemengd. Een groot deel van de bewoners heeft een beperking, een deel ook niet.
• Het stimuleren van inclusie wordt omarmd door het management van ’s Heeren Loo. Zij faciliteren de medewerkers. Dat is belangrijk, want werken aan inclusie kost, zeker in het begin, veel tijd.
• Gemotiveerde mensen, de zogeheten gangmakers, trekken de kar. Dit zijn medewerkers die erin geloven dat inclusie voor iedereen een verrijking is. Zoals een teammanager die haar medewerkers motiveert om mee te doen in het buurtcomité, begeleiders die hun cliënten helpen in contact te komen met buurtbewoners of buurtbewoners die actief willen zijn.
• Het ervaren van succes maakt mensen enthousiast.

Teammanager Rolike van Greeven voegt hier aan toe dat ‘elkaar ontmoeten’ een belangrijke stap naar inclusie is. 'In gesprek gaan met buurtbewoners over verwachtingen en wensen (onderdeel van de werkmethode), het organiseren van een buurtfeest en nieuwe wijkbewoners verwelkomen met een bos bloemen en een kaartje met daarop de contactgegevens van bewoners en begeleiders, zijn daar voorbeelden van. Die momenten hebben ertoe bijgedragen dat je buurtbewoners leert kennen en zijn het begin geweest van mooie contacten. Om dit te behouden is het noodzakelijk dat medewerkers en cliënten gestimuleerd blijven worden om actief te zijn in de wijk. Dit vraagt om actieve inzet van een aantal enthousiaste mensen', aldus Rolike.

Lees meer over de werkmethode sociale integratie van 's Heerenloo (pdf). Download de pdf hieronder.