Stappenplan: voorkom ongemakken tijdens het keukentafelgesprek

Gepubliceerd op: 20-10-2020

Wat kunnen cliënten zelf nog, samen met hun naasten? Deze vraag is belangrijk om te bepalen of een cliënt wel of geen ondersteuning ontvangt van de gemeente. Het bevorderen van zelfredzaamheid van de cliënt is het hoofddoel van het Wmo-beleid. Maar in de praktijk blijken gespreksvoerders tijdens het keukentafelgesprek ook rekening te houden met andere waarden: het respecteren van de keuzevrijheid van de cliënt en het voorkomen van mogelijke schade van bijvoorbeeld overbelasting van de mantelzorger. Dit blijkt uit onderzoek van Nivel, het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de gezondheidszorg. Contactpersoon: Alfons Fermin: onderzoeker bij het Nivel

Gespreksvoerders krijgen van de gemeente de opdracht mee om in het keukentafelgesprek cliënten te stimuleren om hun problemen meer zelf op te lossen, samen met naasten. Maar de gespreksvoerders kunnen ongemak voelen als in het keukentafelgesprek blijkt dat het bevorderen van zelfredzaamheid botst met andere waarden die zij ook belangrijk vinden. Wat doe je dan?

Goed voorbereid naar keukentafelgesprek

Ben je op zoek naar begrippen om waardevolle zaken uit te drukken die bij het keukentafelgesprek moeten meewegen? En ben je op zoek naar een kader voor het afwegen van argumenten voor en tegen ondersteuning door de gemeente of door naasten van de cliënt? Wil je jouw cliënt voorbereiden op het keukentafelgesprek? Of wil je moeilijke vragen bespreekbaar maken in het keukentafelgesprek? Een goede voorbereiding is mogelijk door:

onderzoek welke ethische waarden er in het spel zijn
denk na over zelfredzaamheid en respect voor keuzevrijheid van de cliënt en het voorkomen van schade van naasten
onderzoek en beantwoord de ethische vragen met hulp van het 'stappenplan bij moeilijke keuzes in het keukentafelgesprek'

Het stappenplan bestaat uit vier stappen:

Verkennen
Onderzoeken
Afwegen
Besluiten

Hoe werkt een Wmo-aanvraag?

De overheid wil met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van 2015 de ‘zelfredzaamheid’ van burgers bevorderen. Het gaat hierbij om mensen die ondersteuning nodig hebben bij het zelfstandig thuis wonen en deelnemen aan de samenleving. Ze kunnen de gemeente verzoeken om ondersteuning (een Wmo-melding). Een Wmo-aanvraag wordt behandeld in een keukentafelgesprek:

Cliënten en de gespreksvoerders onderzoeken samen wat de cliënten zelf kunnen en wat hun naasten aan ondersteuning kunnen bieden.
Bij onvoldoende mogelijkheden voor mantelzorg onderzoekt de gespreksvoerder of er professionele ondersteuning mogelijk is.

Respect voor keuzevrijheid en het voorkomen van schade

In een keukentafelgesprek is het hoofddoel het stimuleren van de zelfredzaamheid van de client, samen met zijn naasten. Maar gespreksvoerders en cliënten laten ook andere waarden meewegen, namelijk het respecteren van de keuzevrijheid van de cliënt en het voorkomen van schade. Er kan schade ontstaan, bijvoorbeeld doordat teveel verwacht wordt van de cliënt of doordat naasten teveel op hun bordje krijgen en de cliënt gaan verwaarlozen. Daarom is het belangrijk om niet alleen na te denken over het bevorderen van zelfredzaamheid, maar ook over de andere waarden. Belangrijk is ook hoe deze drie doelen het best samen gerealiseerd kunnen worden. De figuur geeft de mogelijke spanningen weer tussen deze drie waarden.

Het volledige wetenschappelijke artikel over het onderzoek ‘Botsende Waarden in het keukentafelgesprek’ (15 oktober 2020) lees je op de website van het Journal of Social Intervention (JSI).

Downloads