De methode Heijkoop is een gestructureerde vorm van videoanalyse. Het helpt begeleiders en familieleden op een nieuwe manier kijken naar hun cliënt en familielid, wat de dagelijkse contacten tussen hen op een vanzelfsprekende manier sterk beïnvloed. Begeleiders krijgen meer oog voor de lichaamstaal van de cliënt en reageren daar op een persoonlijke manier op.
De methode Heijkoop bestaat uit verschillende modules:
Ontdekkend kijken
Videotraining
Constructieve hantering Probleemgedrag
Functioneringsprofiel
Relatiedynamiek
Wat is het doel van deze methode?
Het instrument maakt de deelnemers op een indringende manier bewust van de unieke lichaamstaal van de cliënt. Ze krijgen oog voor zijn persoonlijke beleving, emoties, manier van oriënteren, contact maken, communiceren, initiatieven nemen en oplossingen bedenken.
Het instrument brengt de deelnemers er ook toe om het standpunt van de cliënt in te nemen. Het directe effect is dat het contact tussen de begeleider en de cliënt als vanzelf open bloeit, actiever en dynamischer wordt, dat beiden er invloed op hebben en er veel meer sprake is van samenwerking.
Door de observaties vanuit verschillende invalshoeken te bekijken kun je als begeleider een goed beeld krijgen op het functioneren van cliënten. Heijkoop omvat ook een videotraining, waarbij begeleiders tips krijgen om hun begeleidingsstijl te verbeteren.
In welke situaties gebruik je deze methode?
Een verstoorde relatie als gevolg van probleemgedrag
Een onverwachte terugval in het functioneren
Herstel van relationele dynamiek
Een onverwachte terugval in het functioneren
Overdracht van bestaande naar nieuwe relaties
Casus oudere cliënt
Mevrouw Smith kan soms van het ene op het andere moment heel boos worden. Het lijkt alsof er iets is wat haar enorm irriteert. Begeleiders weten niet wat dat is. Op welke manier kunnen wij gedrag van cliënten en reacties daarop helder krijgen?
Casus EMB
Merel zit niet lekker in haar vel, ze lijkt steeds meer in zichzelf gekeerd. Zou het te maken hebben met verdriet over het overlijden van haar vader of zou ze zich vervelen? Het team zit niet op 1 lijn. Kunnen we met behulp van videoanalyse Ontdekkend Kijken meer te weten komen over haar belevingen en emoties over de betekenis van haar lichaamstaal en de betekenis die dat voor eenieder heeft?
Casus EVB+
Erik bijt regelmatig hard op zijn duim, het lijkt of hij de begeleider uitdaagt met dit gedrag. In de video-bijeenkomst Ontdekkend Kijken met het team en de ouders, lukt het om hem opnieuw te leren kennen, zonder oordeel. Er ontstaat een proces van opnieuw aansluiten bij Erik, aanpassen bij zijn mogelijkheden en afstemming op dat wat Erik per moment laat zien in relatie met de ander. Kunnen we vaker zijn initiatieven zien voorafgaand aan bijten en daarop ingaan?
Doelgroep
Deze methode kan gebruikt worden in voor mensen met VB, EVB+, ZEMVB, ouderenzorg, zorg voor mensen met dementie, psychiatrie, jeugdhulpverlening
Hoe werkt deze methode?
De methode Heijkoop helpt begeleiders en familieleden om met een frisse blik naar de cliënt te kijken en signalen waar te nemen die ze eerder niet opvielen of als betekenisloos beschouwden. Door videoanalyse ontdekken zij nieuwe aspecten van de beleving, emoties en communicatie van de cliënt en herkennen ze hoe hun eigen emoties en interpretaties hun kijk beïnvloeden. Dit leidt tot meer open, betrokken en afgestemde interacties, waarbij begeleiders de cliënt beter begrijpen en ondersteunen in zijn initiatieven. Voor de cliënt betekent dit een meer ontspannen en persoonlijk contact waarin hij zich gezien en begrepen voelt. Voor meer informatie kun je het boek lezen Voor meer informatie kun je het boek Ontdekkend Kijken, 'Basisboek Methode Heijkoop' lezen.
Tijdsinvestering
Een oriëntatie van één uur om te inventariseren 'Wat er speelt' en drie werkbijeenkomsten van twee uur en één uur voorbereiding voor o.a. het maken van videobeelden.
Materiaal
Video-opnameapparatuur en beeldscherm, boeken, werkformulieren.
Wie kunnen met deze methode werken?
Voor iedereen die de opleiding Ontdekkend Kijken aan de Heijkoop-Academy heeft gevolgd en:
een leidinggevende of adviserende c.q. coachende functie heeft
in staat is een groepsgesprek te leiden
kennis op HBO-niveau tot zich kan nemen
Familieleden van de cliënt worden altijd uitgenodigd. Als zij om de een of andere reden niet kunnen meedoen aan de werkbijeenkomsten, zoekt de teamleider naar een andere vorm om de bewustwording over de cliënt met hen te delen. Een teamlid kan bijvoorbeeld samen met de familieleden de videobeelden bekijken, en vertellen wat tijdens de videoanalyse naar voren is gekomen.
Onderbouwing bruikbaarheid bij verschillende doelgroepen
De methode Heijkoop is ontwikkeld door Jacques Heijkoop, hij is overleden in 2023. De Heijkoop Academy zet de opleiding en trainingen voort. De methode is landelijk bekend en gewaardeerd. Er is geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van deze methode.
De methode Heijkoop is ontwikkeld op basis van inzichten uit eerder onderzoek. Ervaringen zijn positief. Dit is beoordeeld op basis van onderstaande bronnen:
Boek: Vastgelopen, J. Heijkoop Anders kijken naar begeleiding van mensen met een verstandelijke handicap met ernstige gedragsproblemen. Nelissen, Baarn, 1999 (eerste druk: 1991)
Ontdekkend Kijken (Discovery Awareness) is een in Nederland ontwikkelde interactionele methodiek, gebaseerd op videoanalyse, die zich richt op de behandeling van personen met een beperking en probleemgedrag.