Methode open en alert

Om middelengebruik te voorkomen of verminderen is het van belang dat er afspraken zijn gemaakt binnen de organisatie. Over hoe er wordt gedacht over middelengebruik door cliënten. En hoe er dan vervolgens gehandeld wordt door begeleiders.

Klinkt logisch, maar vraagt wel veel. Het programma Open en Alert kan hierin ondersteunen. Open en Alert is een preventieprogramma voor organisaties die te maken hebben met middelengebruik of verslavingsproblematiek door cliënten. Het doel van het programma is de begeleiding en behandeling van deze cliënten te verbeteren, door het ontwikkelen van een middelenbeleid, deskundigheidsbevordering en bevorderen van samenwerking tussen verstandelijk gehandicaptenzorg en verslavingszorg.

Open en Alert ondersteunt begeleiders dus in preventie, bespreekbaar maken en begeleiden van middelengebruik bij cliënten en draagt bij aan hun deskundigheid op dat gebied.

• Download de factsheet alcohol en drugspreventieprogramma onderaan bij downloads

Casus

Joke werkt al jaren in een begeleide woonvorm in de verstandelijk gehandicaptenzorg. Door de jaren heen merkt zij dat steeds meer cliënten wel eens alcohol en drugs gebruiken. Sommigen om te experimenteren, maar sommigen komen er ook door in de problemen. Middelengebruik en verslavingsproblematiek lijkt steeds vaker tot problemen te leiden. Niet alleen voor de persoon zelf, maar ook voor medecliënten en in de begeleiding. Joke zou graag handvatten willen hebben hoe zij middelengebruik en verslavingsproblematiek kan verminderen of voorkomen binnen haar organisatie. Welk programma zou haar organisatie hierbij kunnen ondersteunen?​

Fase van verslaving

Fase

• Geen gebruik
• Eerste kennismaking
• Experimenteel gebruik
• Geïntegreerd gebruik
• Lichte/matige stoornis
• Matige/ernstige stoornis

​Lees meer over de fasen

Onderbouwing bruikbaarheid

Practice-based en research-based. Kennis op basis van praktijkervaringen en onderzoek.

Beoordeling

Open en Alert is ontwikkeld door het Trimbos-instituut, in samenwerking met Mondriaan verslavingspreventie en professionals uit het werkveld. Het bestaat uit een handboek voor preventiewerkers en een implementatiehandboek voor zorg- en welzijnsorganisaties. De training kan ook als e-learning (Open en Alert online) worden gevolgd. De training en de e-learning bestaan uit een basistraining (kennis over middelen) en een vaardigheidstraining (signaleren en bespreekbaar maken). Andere producten zoals de folders ‘Zonder flauwekul’ en ‘Bekijk het nuchter’ kunnen als onderdeel van het programma worden ingezet.

Open en Alert is onderzocht op bruikbaarheid. Professionals vonden het programma bruikbaar, uitvoerbaar en werkbaar. Beleid en samenwerking tussen de verstandelijk gehandicaptenzorg en verslavingszorg werden erdoor verbeterd. De training zorgde voor een toename in kennis en vaardigheden op het gebied van signaleren en bespreekbaar maken van middelengebruik bij cliënten. De e-learning werd positief beoordeeld op inhoud, gebruiksgemak en vormgeving. Deze resultaten hebben ertoe geleid dat Open en Alert in 2019 opnieuw is erkend als “Theoretisch goed onderbouwde interventie” door het Centrum Gezond Leven van het RIVM.

Bronnen

• ​Dijkstra, M., & Bransen, E. (2012). Problematisch alcohol- en drugsgebruik voorkomen bij mensen met LVG: De kracht van Open en Alert en Bekijk ’t nuchter. Markant, 14.
• Hilderink, I., & Bransen, E. (2010). Voorkomen van problematisch middelengebruik door jongeren met een licht verstandelijke beperking. Een interventieprogramma. Utrecht: Trimbos Instituut. · www.openenalert.nl
• E-learning Open en Alert

Deze tool is onderdeel van Leidraad LVB in het vizier.

Leidraad LVB in het vizier hoort bij onderzoeksprogramma Gewoon Bijzonder.