Screeningsinstrument voor Dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking (SD-VB)
Gepubliceerd op: 31-03-2024
Laatst bijgewerkt op: 29-04-2024
Voedings- en slikproblemen (dysfagie) komen bij mensen met een verstandelijke beperking veel voor. Van de 50-plussers heeft meer dan 50% dysfagie. Toch worden veel problemen rond slikken in de dagelijkse praktijk over het hoofd gezien. Met het SD-VB kunnen begeleiders snel en makkelijk het risico op dysfagie in kaart brengen.
Dysfagie kan verschillende gevolgen hebben voor de gezondheid en kwaliteit van leven van de cliënt. Variërend van minder plezier in eten, obstipatie, ondervoeding en uitdroging tot luchtwegblokkades en longontsteking, met een hoge kans op ernstige ziekte en zelfs overlijden.
Als met het SD-VB bijzonderheden aan het licht komen, volgt diagnostiek door een logopedist. Zo kan dysfagie eerder worden vastgesteld en behandeld.
Hoe ziet het SD-VB eruit?
Het SD-VB bestaat uit 29 ja-neevragen die gaan over de risicofactoren op dysfagie (zoals CVA, dementie en epilepsie) en over eet- en drinkgedrag. Voor het invullen van de lijst is geen opleiding of cursus nodig. Het invullen duurt gemiddeld 4 minuten.
Hoe gebruik je het SD-VB?
In een ideale situatie wordt het SD-VB ingezet in een cyclisch dysfagiewerkproces, dat uit de volgende stappen bestaat:
- invullen van het SD-VB door een begeleider
- diagnostiek door een logopedist
- uitbrengen van een behandeladvies
- evaluatie van de uitvoering van het advies
De screening met het SD-VB en de stappen erna worden periodiek herhaald.
SD-VB vervangt Signaleringslijst Verslikken
Het SD-VB is gebaseerd op praktijkervaring en literatuur. Daarnaast zijn items in bestaande instrumenten, waaronder de Signaleringslijst Verslikken (SV), bestudeerd. Het SD-VB brengt niet alleen slikproblemen in kaart maar kijkt breder. Zo worden ook risicofactoren als proppen en moeite met afhappen of eten naar de mond brengen meegenomen in de screening. Tot op heden werd het SV, ontwikkeld door Annemarie Helder, veelvuldig gebruikt in Nederland. Het SV voorzag in een praktijkbehoefte, maar bleek -in ieder geval bij mensen met (Z)EV(M)B- onvoldoende sensitief om dysfagie op te sporen (van Timmeren et al., 2019). Het SD-VB kijkt breder én komt tegemoet aan dergelijke beperkingen.
Uit uitgebreid wetenschappelijk praktijkonderzoek bij Alliade, een representatieve zorgorganisatie voor de Nederlandse gehandicaptenzorg, bleek het SD-VB een betrouwbaar instrument om het risico op dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking vroegtijdig op te sporen (van der Woude et al., 2023). Geadviseerd wordt om het SD-VB te gaan gebruiken om dysfagie bij mensen met een verstandelijke beperking in kaart te brengen.
Het SD-VB bestellen?
De papieren handleiding (inclusief casuïstiek) en scoreformulieren van het SD-VB kun je bestellen op de website van uitgever Bohn Stafleu van Loghum. De digitale versie kun je afnemen via de platformen BergOp en Testweb (BSL).
Meer weten?
Wil je meer weten over dysfagie bij mensen met verstandelijke beperkingen en de ontwikkeling van het SD-VB? Bezoek dan de projectpagina.
Deel deze pagina via:
Soort
Checklist