SOFA-model: communicatie afstemmen op de behoefte van naasten

Door andere vragen te stellen, de tijd te nemen kun je als begeleider de communicatie beter afstemmen op de behoefte van naasten. Het SOFA-model geeft hiervoor handvatten. De letters SOFA staan voor Samenwerken, Ondersteunen, Faciliteren, Afstemmen. Het SOFA-model beschrijft de verschillende rollen die naasten vervullen en de werkzaamheden van medewerkers die daarbij passen:

• Samenwerken met naasten als partner in de zorg.
• Ondersteunen van naasten die ook zelf vragen en behoefte aan hulp hebben. 
• Faciliteren van de persoonlijke relatie die naasten hebben met hun de persoon met NAH.
• Afstemmen met naasten en gebruik maken van hun kennis en ervaringen. 

Samenspel met naasten 

Met behulp van het SOFA-model kun je beter achterhalen wat op de voor- en achtergrond staat in het samenspel met naasten. Het SOFA-model geeft een aantal voorbeelden van vragen die je kunt stellen bij een bepaalde rol en in de verschillende momenten van de zorgverlening.  

Kortom het SOFA-model biedt handvatten om in gesprekken en in het maken van samenwerkingsafspraken met naasten goed af te stemmen op de verschillende rollen die naaste(n) kunnen vervullen. 

• Download het SOFA-model (pdf, onderaan de pagina)

Casus NAH cliënt 

Mevrouw Gerda de Visser (54 jaar) is partner van dhr. Dolf de Visser (58 jaar). Dhr. heeft zes jaar geleden een ernstig motorongeluk doorgemaakt en NAH opgelopen. Hij is een andere man geworden, heeft een kort lontje en kan zich verbaal agressief uiten, volgens zijn vrouw. Vier jaar heeft ze geprobeerd hem thuis te verzorgen en te begeleiden, maar dat hield ze niet langer vol. Nu woont dhr.in een appartement van een woonlocatie. Een keer in de 14 dagen is hij een weekend bij zijn vrouw. 

Mevrouw is zeer kritisch op de zorg. Er is altijd wel iets. Hoewel je veel begrip hebt voor haar situatie, vind je het ook lastig om mee om te gaan. De communicatie verloopt vaak stroef. Totdat je een keer de tijd neemt en haar vraagt hoe het met haar gaat. Mevrouw barst in huilen uit en vertelt hoe zwaar ze het heeft. Hoe kun je als begeleider de juiste snaar raken in gesprekken met naasten?   ​

Onderbouwing bruikbaarheid

Evidence-based kennis: kennis op basis van onderzoek naar de werkzaamheid. 
Practice-based kennis: kennis op basis van praktijkervaringen.  

Beoordeling:

Het SOFA-model is 'practice based', als manier van kijken naar naasten en mantelzorgers die in de Nederlandse zorgpraktijk herkend wordt en praktisch bruikbaar is in samenspel tussen naasten en begeleiders.  

Het SOFA-model model is ook 'evidence based'. Het is gebaseerd op een boek van Twigg en Atkin uit 1994, ‘Carers perceived policy and practice in informal care’. Zij beschreven voor het eerst dat de positie van de mantelzorger steeds anders is. 

Bronnen:

• Werkboek In voor mantelzorg