Wettelijke kaders

De publicatie Grenzen Verkennen anno 2024 van Zorg voor Beter geeft antwoord op deze vragen. Het is belangrijk dat familie, naasten en vrijwilligers zorgtaken bij de cliënt uitvoeren als zij en de cliënt dat willen. Vraag aan familie, naasten en vrijwilligers wat zij willen doen in de zorg voor hun naaste of de cliënt. Maak hier duidelijke afspraken over, en vraag hoe je hen hierbij kan ondersteunen of helpen om dit mogelijk te maken.  

Samenwerken met familie en naasten 

Er zijn geen wettelijke belemmeringen voor naasten om zorgtaken voor hun dierbare uit te voeren. Naasten vallen namelijk niet onder de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG). Deze wet geldt alleen voor beroepsmatig handelen. Familie en naasten mogen dus een voorbehouden handeling uitvoeren. Het behoort ook tot de normale beroepsuitoefening om cliënten bijvoorbeeld te leren hoe zij zichzelf een injectie kunnen toedienen. Als de naaste en de cliënt ermee instemmen, kan een deskundige beroepskracht dit ook leren aan een naaste. Het is aan de beroepskracht om vervolgens na te gaan of dit goed gaat en eventueel bij te sturen.  

Aansprakelijkheid familie en naasten 

Familie of naasten zijn zelf verantwoordelijk voor de zorg die zij verlenen aan hun naaste. Als zorgorganisatie ben je niet verantwoordelijk voor wat familie of naasten doen omdat er geen sprake is van een formele relatie. Ook niet als de cliënt eventueel schade lijdt door fouten van een familielid, bijvoorbeeld bij de toepassing van een voorbehouden handeling.  

Samenwerken met vrijwilligers 

Er zijn geen wettelijke belemmeringen voor vrijwilligers om zorgtaken uit te voeren. Is er sprake van mogelijke inzet van een vrijwilliger bij een cliënt? Dan is het wel van belang dat de medewerker dit bespreekt met de cliënt of diens vertegenwoordiger. De afspraken hierover legt de medewerker dan vervolgens vast in het zorgdossier. 

Aansprakelijkheid vrijwilliger 

De wet BIG geldt voor beroepsmatig handelen. Een vrijwilliger verricht diens werkzaamheden niet beroepsmatig, maar de organisatie doet dat wel. Daarom vallen de taken van vrijwilligers onder het beroepsmatig handelen van de organisatie. Als organisatie beslis je immers of je vrijwilligers inzet of niet.  

De juridische positie van vrijwilligers is anders dan die van familie en naasten. De organisatie zelf is namelijk verantwoordelijk voor het handelen van vrijwilligers. Dit komt doordat er een overeenkomst wordt gesloten tussen de organisatie en vrijwilliger.  

Als organisatie kan je ervoor kiezen om vrijwilligers ook voorbehouden handelingen uit te laten voeren. Je bepaalt als organisatie of een vrijwilliger dit mag. Besef alleen wel dat zij hierin aan dezelfde eisen moeten voldoen als de beroepskrachten. Als zorgorganisatie moet je vrijwilligers dus wel goed toerusten voor dit soort taken zodat ze voldoende bekwaam zijn. Daarnaast moet er ook toezicht en tussenkomst mogelijk zijn. 

Wil je meer weten over wat verwanten en vrijwilligers mogen en kunnen doen voor hun naaste in de zorgverlening?  

Lees dan ook eens de veel gestelde vragen van zorgorganisatie 's Heeren Loo over samenwerken met het netwerk van de cliënt.