De Wzd: vragen en dilemma’s uit de praktijk

Wilsbekwaam, wilsonbekwaam of verzet?

Op een rustig moment is vaak goed met cliënten met het Prader Willi Syndroom te praten. Dan geven ze aan dat ze graag beschermd worden tegen bijvoorbeeld teveel eten. En gaan akkoord met afgesloten keukenkastjes. Totdat de eetlust komt. Dan lijkt het syndroom het ‘over te nemen’. De cliënt verzet zich dan tegen eerdere afspraken. Is deze cliënt wilsbekwaam of niet? Of kan dat ook wisselen? Sonja Joosten geeft aan dat het daar niet om gaat.

'De Wzd laat een verschil zien tussen instemming en verzet. De vraag of de cliënt wilsbekwaam of wilsonbekwaam is, maakt in dit geval niet uit. Wilsbekwame mensen kunnen ergens mee instemmen en zich daar later toch tegen verzetten. Waarschijnlijk heeft de cliënt er meer nadeel van als je de kastjes niet op slot doet. Belangrijk is dat je dit onderzoekt.

Kijk open naar de situatie en bedenk andere mogelijkheden. Bij verzet maakt het voor de wet niet uit of een cliënt wilsbekwaam of wilsonbekwaam is', vult Irme de Bonth aan. 'Het gaat om het verzet. En daarnaast om zorgvuldig kijken. Zijn er andere mogelijkheden? Zijn er ontwikkelingen in het ziektebeeld die de situatie veranderen? Openbaart het gedrag zich elke keer weer of wordt het minder? Zorg dat je blijft kijken.'

Wel of geen stappenplan?

Soms is zoeken naar hoe het anders kan niet (meer) mogelijk. Een cliënt met het Prader Willi Syndroom kreeg de ruimte om eigen voedingkeuzes te maken met een stippendieet. Maar daar werd ze heel onrustig van en dat had weer negatieve invloed op haar gedrag. Daarnaast wist ze het stippendieet slim te gebruiken. Ze maakte keuzes die niet echt gezond waren, maar wel binnen het dieet pasten. Zoals de hele dag smoothies drinken. Bij deze cliënt moest de keuzemogelijkheid worden teruggebracht naar twee gezonde opties. 'Als onvrijwillige zorg niet af te bouwen is, bijvoorbeeld omdat begeleiders al heel veel geprobeerd hebben, schrijven we dat in het plan met uitleg', zegt Sonja Joosten.

Na het volgen van het stappenplan gaan we dan over naar de cyclus van 6 maanden: alle onvrijwillige en vrijwillige zorg willen we elk halfjaar evalueren of natuurlijk eerder als de situatie plotseling veranderd.  Zo voorkomen we dat we iets bijvoorbeeld zes jaar geleden hebben afgesproken en vervolgens klakkeloos blijven doen. 'Precies', zegt Irme. 'Maak goed bedachte keuzes, met maximale zorgvuldigheid. En blijf opletten. Zie je dat het verzet toeneemt? Kom dan in actie. Ook als dat vóór de halfjaarlijkse check is.'

Bekijk hier alle vragen en antwoorden

Een beetje risico durven nemen

Balanceren, maatwerk en soms een beetje risico durven nemen: zo is de begeleiding van mensen met het Prader Willi Syndroom. Het is beter om je af te vragen hoe groot de kans is dat zich in risico voordoet. Was dat vijf jaar geleden voor het laatst? Juist in dit soort situaties is de frisse blik van buiten, waar de Wzd om vraagt, van meerwaarde. En weet dat geen enkele situatie hetzelfde is. Maatwerk is dus belangrijk.

Tips!

Maak het afbouwplan concreet

Sonja Joosten: 'In het afbouwplan beschrijven we heel concreet hoe lang we iets doen, wie wat doet, en wat het criterium is om verder te gaan of te stoppen.'

Moreel beraad

Irme de Bonth: 'Hoe ongezond mag een cliënt leven? Zijn dat jouw normen of die van de cliënt? Organiseer eens een overleg om hier met elkaar over te praten.'

Prader Willi Syndroom

Het Prader Willi Syndroom is een zeldzame aangeboren aandoening. Het syndroom heeft verschillende symptomen. De ernst van de symptomen verschilt van persoon tot persoon. Veel mensen met het Prader Willi Syndroom hebben een enorme eetlust zonder gevoel van verzadiging. Het risico op extreem overgewicht is dan groot. Ook hebben mensen met het Prader Willi Syndroom vaak een milde tot matige verstandelijke beperking en gedragsproblemen. Meer informatie over het syndroom vind je in de Toolkit PWS .