Een beperking in horen én zien: Doofblindheid

Gepubliceerd op: 12-02-2024

Laatst bijgewerkt op: 08-10-2024

Als je niet goed hoort én niet goed ziet, heb je een beperking in horen én zien. Dit noemen we ook wel ‘doofblindheid’. Naast doofblindheid kun je ook nog een verstandelijke beperking hebben. Dan heb je meerdere beperkingen tegelijk. Wist jij dat van de mensen die een matige of ernstige verstandelijke beperking hebben, ongeveer 20% ook een beperking in horen én zien heeft? Dat betekent 1 op de 5 mensen.

Wanneer heb je een beperking in horen én zien?

Iemand met een beperking in horen én zien (doofblindheid) kan helemaal doof en helemaal blind zijn. Maar je hebt ook doofblindheid als je slechthorend én slechtziend bent. Of als je slechthorend én blind bent. Of als je slechtziend én doof bent. De clientgroep is heel divers. Er zijn verschillen in op welk moment in het leven mensen doofblindheid hebben of krijgen. Ook zijn er grote verschillen in hoe mensen hun beperking ervaren.

Drie verschillende groepen mensen met doofblindheid

We onderscheiden drie groepen mensen met doofblindheid:

Mensen die op hele jonge leeftijd doofblindheid krijgen. Dit zijn mensen die al slecht horen én slecht zien voordat ze taal hebben geleerd. Zij hebben een aangeboren beperking in horen én zien. Bijvoorbeeld een baby die te vroeg geboren is. Die baby kan hierdoor geen goed ontwikkelde ogen en oren hebben
Mensen die tijdens hun leven doofblindheid krijgen. Zij hebben een verworven beperking in horen én zien. Bijvoorbeeld iemand met het syndroom van Usher. Deze persoon wordt slechthorend of doof geboren en wordt later slechtziend.
Mensen die door ouder worden doofblindheid krijgen. Zij hebben een leeftijdsgerelateerdebeperking in horen én zien. Bijvoorbeeld iemand die door ouderdom slechter gaat horen én zien.

Hoe herken je een beperking in horen én zien?

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen een beperking in horen én zien (doofblindheid) hebben of krijgen. Dat is niet altijd makkelijk te herkennen.

Het kan moeilijk zijn om vast te stellen hoeveel iemand met een verstandelijke beperking nog ziet of hoort. En andersom kan het lastig zijn om te bepalen welk verstandelijk niveau iemand met doofblindheid heeft. De beperkingen hebben namelijk invloed op elkaar. Als iemand met een verstandelijke beperking slechter gaat horen en/of zien, bijvoorbeeld door ouderdom, dan wordt dit niet altijd opgemerkt.

‘Wist jij dat iemand met een verstandelijke beperking een grotere kans heeft op het hebben of krijgen van doofblindheid?’

Alert zijn op gedragsverandering

Omdat het niet altijd duidelijk is als de oren en ogen van je cliënt achteruitgaan, is het belangrijk om alert te zijn op gedragsveranderingen. Een gedragsverandering kan namelijk een signaal zijn van doofblindheid. Als jouw client bijvoorbeeld angstig is of zich terugtrekt, kan dat komen doordat hij of zij slechter hoort of ziet. Als jouw client moeilijk verstaanbaar gedrag laat zien, kan dit ook komen door een beperking in horen én zien. Het is daarom verstandig om één keer per vijf jaar de oren en ogen van jouw client te laten testen.

Begeleiding aanpassen

Als bekend is dat jouw cliënt slechter hoort én ziet, kan de begeleiding daarop worden aangepast. Wanneer iemand slecht hoort, kan het bijvoorbeeld uitmaken op welke plek in de woonkamer of aan de eettafel iemand zit. Sommige slechthorende mensen zitten graag dichtbij het geluid van de tv of radio. Andere mensen vinden teveel omgevingsgeluid juist storend. Wanneer iemand slecht ziet, kan het óók uitmaken op welke plek iemand graag zit. Bijvoorbeeld dichtbij het raam waar veel licht is. Of juist op een plek waar het licht niet direct in de ogen schijnt.

Wanneer iemand slecht hoort én slecht ziet, kan het een uitdaging zijn om met al deze zaken rekening te houden. Het is dan verstandig om samen met jouw team en de gedragsdeskundige te kijken wat het beste past bij de beperkingen én mogelijkheden van jouw cliënt.