Interview - Hoe ga je als arts verstandelijk gehandicapten (arts VG) om met privacy?

Welke taken heb je als arts VG?

‘Ik ben er natuurlijk in de eerste plaats voor de medische zorg, dus als mensen ziek zijn en behandeld moeten worden. Daarnaast ben ik ook Wzd-arts, dat betekent dat ik veel te maken heb met de Wet zorg en dwang. Ik maak de aanvragen voor de rechterlijke machtigingen. Ik controleer welke dwangmaatregelen (dit heet nu onvrijwillige zorg) zijn opgelegd en of iedereen zich aan de regels houdt. De gedragswetenschapper moet omschrijven wat het gevaar is als we geen maatregel zouden nemen. Dit was in mijn functie als BOPZ-arts. Nu, als WZD-functionaris, toets je of alle stappen goed gezet zijn en de onvrijwillige zorg ook wordt ingezet en goed beschreven is en heb je het laatste woord als je denkt dat het niet goed overdacht is. De zorgverantwoordelijke is verantwoordelijk voor de uitvoering.'

Welke besluiten nemen jullie dan?

‘Sommige mensen hebben de neiging zichzelf te beschadigen. Of soms worden ze zo boos dat ze door het lint gaan. Je probeert dan eerst uit te zoeken waardoor dat komt en die oorzaak weg te nemen. Iemand kan bijvoorbeeld ook boos worden omdat hij niet begrepen wordt door de begeleiding of omdat hij zich niet goed kan uiten. Maar als dat niet lukt, dan moet je iemand soms in zijn vrijheid beperken. Bijvoorbeeld door hem rustgevende medicijnen te geven of door hem niet meer in een of meer ruimtes toe te laten. Als Wzd-arts kom ik dus pas in actie als dingen niet goed gaan.’

Wat maakt je werk zo leuk?

‘Het leuke is dat je met zoveel verschillende mensen te maken krijgt. Dat maakt het natuurlijk ook uitdagend. De leeftijd varieert van 4 tot 86 jaar, sommige mensen zijn licht verstandelijk beperkt, anderen hebben een matige of ernstige beperking. Je hebt dus ook veel met ouders en familieleden te maken. Ik probeer zo laagdrempelig mogelijk te werken. Dat betekent ook dat ik meer tijd per patiënt neem dan de gemiddelde huisarts. Natuurlijk zijn er ook minder leuke dingen. Nu speelt bijvoorbeeld dat mensen die wel een Wlz-indicatie hebben maar niet in een zorginstelling wonen, geen huisartsenzorg meer krijgen. Dat kan natuurlijk niet, dus daar overleggen we dan over en dat kost veel tijd.’

Met welke privacy-zaken heb je te maken?

Ik krijg soms moeilijke dingen te horen. Bijvoorbeeld als een zorgverlener een mishandeling meldt of vermoedt dat er seksueel misbruik plaatsvindt. Vooral als het gaat om dreigend gevaar kan dat een dilemma zijn. Je wilt de privacy van de cliënt respecteren, maar je wilt ook dat hijzelf en de mensen om hem heen veilig zijn. Dat moet je afwegen. Gelukkig hebben we binnen ’s Heeren Loo een stappenplan dat ik dan kan volgen. Elke stap die je zet gaat in overleg met de cliënt of zijn wettelijk vertegenwoordiger. Ik weeg ook zorgvuldig af wat ik wel en niet in het cliëntendossier zet. Als iemand astma heeft moet dat er natuurlijk in, begeleiders moeten daarvan op de hoogte zijn. Maar privézaken laat ik eruit, die komen alleen in het medisch dossier.’

Wat betekent privacy voor jou persoonlijk?

‘Mijn eigen privacy probeer ik zo goed mogelijk te beschermen. Ik heb alleen LinkedIn, op andere sociale media ben ik niet te vinden. Als arts heb ik natuurlijk ook beroepsgeheim. Ik mag niet met anderen praten over wat ik in mijn werk te horen krijg. Mijn vrouw vraagt natuurlijk wel eens hoe het gaat en daar praten we dan over, maar meer algemeen en nooit met namen. Beroepsgeheim betekent ook dat je niet zomaar met andere hulpverleners over een cliënt mag praten of gegevens mag verstrekken. En als dat toch nodig is - bijvoorbeeld omdat er gevaar dreigt - dan moet dat altijd met instemming van de cliënt of zijn vertegenwoordiger.’ 

Heb je nog tips voor andere artsen VG?

• Ken je eigen beroepsgeheim en handel daarnaar. 
• Wil je toch overleggen met collega’s? Doe dat dan anoniem, zonder namen te noemen.
• Kijk op de website van de KNMG waar juristen je te woord kunnen staan.
• Blijf niet alleen rondlopen met je vragen en dilemma’s.

Interview: Mireille de Beer

Lees meer

• Weetkrant over privacy en AVG
• Interview - gegevensbescherming van cliënten en medewerkers
• Factsheets privacy