‘Meer waardering hard nodig voor hbo’ers in gehandicaptenzorg’

Het manifest is een oproep aan iedereen om aandacht te hebben voor de positie van de hbo-geschoolde sociaal werker (hbo-bachelor) in de gehandicaptenzorg. Hbo’ers zijn belangrijk als het gaat om de kwaliteit van zorg.

Docent Lesley van Scheppingen van Hogeschool Leiden en docent Elske van Oostaijen van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen namen het initiatief voor het manifest. Het schrijven deden zij samen met collega’s van het hogeschooloverleg ‘Gehandicaptenzorg op de Kaart’.

Positie hbo’er 

Lesley: ‘Een goede mix van mbo-, hbo- en universitair opgeleide professionals binnen teams is belangrijk. Dit zorgt namelijk voor aanvullende kennis en achtergrond. We hebben professionals van alle opleidingsniveaus nodig. Maar om ervoor te zorgen dat iedereen ook in de gehandicaptensector wil blijven werken, is het van belang om de positie van de hbo’er te versterken. Hbo’ers kunnen namelijk bijdragen aan innovatie, beleidsontwikkeling en deskundigheidsbevordering binnen teams. Zij zijn een schakel tussen managers en de ondersteuning aan cliënten. Daarmee kunnen ze een belangrijke rol vervullen in de uitdagingen waar de gehandicaptenzorg mee te maken heeft.’

Elske: ‘Om deze reden is het nodig om de positie van de hbo’ er te versterken. Alleen sluiten op dit moment de waardering en de kansen om door te groeien, vooral voor de hbo-geschoolde sociaal werker, hierop onvoldoende aan.’

Overstijgende vraagstukken

Elske ‘Een hbo’er wordt opgeleid om overstijgend te kijken naar de ontwikkelingen in de zorg. Zij kunnen dus een belangrijke rol spelen in bijvoorbeeld het goed opleiden van zij-instromers (mensen die uit een andere sector komen) en het oppakken van domeinoverstijgende vraagstukken met andere belangrijke partners in de regio.’

‘Daarnaast zijn zij opgeleid om te signaleren en reflectief na te denken’, vervolgt Elske. ‘Zij zijn niet alleen bezig met de cliënt, maar vervullen vaak ook een coördinerende rol binnen het team. Dit zorgt ervoor dat je met elkaar passende ondersteuning kunt bieden.

Oog voor de cliënt

Lesley: ‘Zonder de inzet van hbo’ers, kan de kwaliteit in de gehandicaptenzorg weleens achteruit gaan. En het verdrietige is dat cliënten, onder andere door de wachtlijsten in de zorg, ergens moeten blijven wonen als het niet goed gaat, terwijl medewerkers een andere baan kunnen zoeken. Cliënten krijgen dan steeds weer nieuwe medewerkers en dat is lastig.’

Begeleiding van het team

Lesley: ‘We zien verder de hulpvragen van cliënten zwaarder en ingewikkelder worden. Een hbo’er kan praktische kennis en theorie met elkaar combineren en begeleiders ondersteunen of coachen in het omgaan met deze cliënten. Bijvoorbeeld door te onderzoeken welke behoefte onder bepaald gedrag ligt. Dit is helpend voor een team omdat een gedragswetenschapper meer op afstand werkt en niet altijd beschikbaar is om deze ondersteuning en coaching op te pakken.’

Investering verdient zichzelf terug

Het werken in de gehandicaptenzorg zou aantrekkelijker moeten worden voor hbo’ers. Maar hoe dan? Vaak worden financiën als bezwaar genoemd. Toch denken Elske en Lesley dat een beter salaris een investering is die zichzelf terug kan verdienen. Er is ook veel geld nodig om mensen steeds opnieuw in te werken als er veel personeel weggaat en start. 

Kunnen groeien

Verder zijn doorgroeimogelijkheden van belang. Elske: ‘Afgestudeerde hbo’ers vinden het niet altijd een probleem om op mbo-niveau 3 of 4 te starten, maar willen zich wel graag kunnen doorontwikkelen. Maar dan moet er wel keuze zijn. Dat gaat niet als de enige vervolgstap zorgmanager is. Als je in contact wil blijven met cliënten, maar wel wilt doorgroeien, loop je als hbo’er vast. In de praktijk zien we mensen dan naar een sector vertrekken zoals de geestelijke gezondheidszorg (GGZ).’  

Onbekendheid met het vak

Daarnaast is het beeld dat mensen hebben over de gehandicaptensector belangrijk. Dat komt steeds meer onder druk te staan door bezuinigingen en personeelstekorten. Lesley: ‘Soms bestaat het idee dat je vooral moet helpen bij lichamelijke verzorging. Bijvoorbeeld iemands mond afvegen bij het eten. Terwijl het werk in de gehandicaptenzorg om zoveel meer draait.’ Elske: ‘Het werken in de gehandicaptenzorg is echt een vak. Dat vraagt om goed opgeleide professionals.’

Ook binnen onderwijs meer aandacht nodig

Naast docent is Lesley ook profielleider van het profiel ‘Mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb)’. In dat profiel leren studenten in 1,5 jaar alle kennis en kunde die nodig is om mensen met een lvb zo goed mogelijk te begeleiden. Lesley vindt dat er meer aandacht voor deze groep nodig is binnen opleidingen zelf.

‘Studenten die afstuderen in sociaal werk krijgen allemaal met deze doelgroep te maken. In gevangenissen en in de GGZ is de inschatting dat zo’n 30 tot 40% van de mensen een lvb heeft. Als professionals dat niet herkennen of geen passende begeleiding kunnen bieden, dan worden cliënten niet goed begeleid. Daarom hebben we dit ook opgenomen als aandachtsgebied binnen het manifest.’

Het manifest als start van een beweging

Om de positie van hbo’ers te verbeteren, is het nodig dat organisaties samen optrekken en in gesprek gaan over oplossingen. Dat gebeurt nu nog onvoldoende. Met het manifest hopen Lesley, Elske en collega’s van andere hogescholen een beweging in gang te zetten. ‘We willen laten zien dat hbo’ers geen luxe zijn, maar een noodzaak. Voor de kwaliteit van zorg, voor de ontwikkeling van teams en vooral voor de cliënten zelf.’