Hoe lang wordt de methode al gebruikt?
LifeWise is in 2018 gelanceerd.
Hoe vaak wordt de methode gebruikt?
Bij organisatie 11 zijn er ongeveer 400 medewerkers die werken met de LVB+ doelgroep. Bij organisatie 16 700. Zij zijn allemaal geschoold in het gebruik van LifeWise. Er zijn geen gegevens bekend hoe vaak deze medewerkers de web app gebruiken.
Wat is de doelgroep?
LifeWise is bedoeld voor de begeleiding van mensen met een LVB en bijkomende complexe problematiek (LVB+). Het gaat daarbij om 24-uurs begeleiding, dagbesteding, ambulante begeleiding, specialistische begeleiding, trefpunten en gezinsondersteuning.
Wordt er geëvalueerd en wat komt daaruit?
In 2018 heeft een universitair medisch centrum in Nederland onderzoek gedaan naar de toepassing van LifeWise in de praktijk. Daaruit bleek dat LifeWise voor begeleiders een belangrijk hulpmiddel is in de uitoefening van hun vak. Het wordt ervaren als een kompas dat hen helpt een afweging te maken om ‘het goede te doen’ voor de cliënt. Voorheen koos een begeleider vaak één oplossing en die werd dan uitgevoerd. Nu kijken begeleiders breder en kiezen zij soms andere oplossingen die passender zijn. Daarnaast wordt het feit dat er een gezamenlijk begrippenkader is zeer positief ervaren. Communicatie onderling, maar ook met de cliënt en zijn netwerk, inclusief hulpverleners, wordt daardoor makkelijker.
Eind 2021 is een wetenschappelijk onderzoek gestart naar de effectiviteit van LifeWise in de praktijk. Dit wordt gefinancierd door het Zorgondersteuningsfonds. Het onderzoek vindt plaats bij organisaties die LifeWise gaan gebruiken, zodat een nulmeting plaats kan vinden bij medewerkers die LifeWise niet gebruiken en daarna een vervolgmeting als zij LifeWise wel gebruiken. Dit onderzoek loopt nog, dus de resultaten zijn nog niet bekend.
Is de methode wetenschappelijk onderbouwd?
LifeWise is ontstaan als vervolg op onderzoek door het universitair medisch centrum) voor de betrokken organisaties. Het onderzoek startte in 2016. De praktijk werd daarbij als uitgangspunt genomen: Welke middelen en interventies zetten de medewerkers van beide organisaties in bij de ondersteuning van de groep LVB-cliënten? En hoe doen ze dat? De opvatting was dat cliënten met LVB+ goed werden begeleid bij beide organisaties. Maar als men aan de medewerkers vroeg hoe men dat deed, dan was dat vanuit intuïtie en gevoel. De onderzoeksvraag was: Wat maakt dat we met onze werkwijze resultaten boeken en cliënten aan ons weten te binden? Hoe kunnen we die kennis overdraagbaar maken zodat andere hulpverleners er gebruik van kunnen maken?. Dit onderzoek is tot stand gekomen met behulp van een subsidie van het Zorgondersteuningsfonds[1].
Op dit moment vindt daarnaast onderzoek plaats naar de effectiviteit van LifeWise in de praktijk.
In vervolg op LifeWise vindt sinds 2021 tevens wetenschappelijk onderzoek plaats naar de begeleiding van mensen met LVB en bijkomende complexe problematiek naar en tijdens werk: JobWise. Centraal staat de vraag wat de succesfactoren zijn die de jobcoaches en werkbegeleiders van beide organisaties inzetten in de toeleiding naar en begeleiding bij betaald werk.
Zie voor meer informatie de website www.lifewiselvb.nl.
Wat zijn de benodigde investeringen?
Als een organisatie LifeWise wil gaan gebruiken, dan moet zij lid worden van de LifeWise Community. Een organisatie betaalt daarvoor een bijdrage. Daarnaast moeten de medewerkers (begeleiders, managers, gedragskundigen) getraind worden. Dat gebeurt door trainers beide organisaties. Hier zijn kosten aan verbonden (naast de verletkosten van de medewerkers die het leertraject volgen). Het leertraject duurt acht uur per medewerker. Tevens moet elke organisatie een projectleider hebben die verantwoordelijk is voor de implementatie van LifeWise in de organisatie. De projectleider kijkt ook de opdrachten na die de medewerkers maken in het leertraject. Daarnaast maakt de projectleider onderdeel uit van de Community, waarbij men met elkaar LifeWise doorontwikkelt, kennis uitwisselt en aan kwaliteitsbewaking doet.
Welke randvoorwaarden zijn te benoemen?
De organisatie moet achter het gedachtengoed en de principes van LifeWise staan. Er moet draagvlak zijn om met LifeWise te gaan werken. Daarbij is vooral het management van belang. Als de manager er niet achter staat, dan wordt het voor de begeleiders ook heel lastig om LifeWise toe te passen. Daarnaast is het handig als gebruikers een werktelefoon hebben, zodat de web app daarop geopend kan worden. In de praktijk blijkt dat niet alle gebruikers een werktelefoon hebben en niet iedereen wil de web app op zijn/haar privé-telefoon zetten. De web app is overigens ook op een computer/laptop te raadplegen.
Welke trainers, coaches of cursussen zijn beschikbaar?
Er zijn drie verschillende leertrajecten. Er is een leertraject voor managers. Die worden altijd als eerste getraind. In deze training wordt specifiek ingegaan op de rol van de manager en het implementatieplan. Daarnaast is er een leertraject voor gedragsdeskundigen, met specifieke aandacht voor de rol van gedragsdeskundigen en een leertraject voor begeleiders. Samen hebben de organisaties zeven trainers. De trainers werken allemaal in het primaire proces en doen dit trainerswerk als neventaak. Men vindt het belangrijk dat de trainers met de voeten in de klei staan. Als een organisatie LifeWise gaat gebruiken, krijgt zij ondersteuning via een consultatietraject door een accountmanager van een van beide organisaties.
Wat zijn voordelen van de methode?
LifeWise helpt de begeleider overzicht te creëren en prioriteiten te stellen in de soms grote hoeveelheid zaken die met of voor de cliënt opgepakt moeten worden. Onder welke pijlers vallen de afspraken en doelen waar door of met de cliënt aan gewerkt moet worden? Welke pijlers hebben nu prioriteit? Waar gaan we nu op inzetten? Doordat alle directe collega’s van beide organisaties, van verschillende disciplines, ook geschoold zijn in LifeWise, spreekt men dezelfde taal en wordt gezamenlijk gekeken wat ieders rol is in het behalen van de doelen en afspraken met of over de cliënt. Daarnaast kunnen begeleiders door LifeWise hun werkwijze beter op schrift stellen. Daar wordt tegenwoordig veel om gevraagd. De web app is daarbij een handig hulpmiddel, dat op de mobiele telefoon altijd bij de hand is. Aan de hand van de web app kan de begeleider de LifeWise-bril nog meer opzetten als hij/zij in gesprek gaat met ketenpartners, en ze zo gericht vragen stellen of antwoorden geven. De begeleiders weten door LifeWise goed waar ze mee bezig zijn en kunnen daardoor richting cliënt duidelijk zijn.
Wat zijn nadelen van de methode?
Er zijn geen nadelen te benoemen.
Waar is men het meest trots op bij het toepassen van de methode?
De organisaties zijn er trots op dat inzichtelijk is gemaakt wat begeleiders richting cliënten met LVB+ doen en dat dit in een kader is geplaatst. Want de begeleiding van deze doelgroep is moeilijk. Daarnaast zijn de organisaties er trots op dat er een oplossing is gevonden waarmee de begeleiders op de werkplek kunnen leren (web app en intervisie).
Wat zijn verbetermogelijkheden?
Het zou fijn zijn als de trainers wat meer tijd zouden hebben, zodat ze ook de aandachts-functionarissen beter zouden kunnen ondersteunen. Daarnaast zou de e-learning nog wat verbeterd kunnen worden. Er staan nu opdrachten in waar eigenlijk niet zo veel mee gedaan wordt in de praktijk. Tenslotte zouden onderzoeksresultaten uit het onderzoek uit 2018 meer verwerkt kunnen worden in het leertraject. Na de training is het van belang direct in te zetten op implementatie in de dagelijkse praktijk. Soms hebben managers en teams ondersteuning nodig bij die implementatie. Het inzetten van implementatiecoaches die op maat kunnen kijken wat het team nodig heeft zou hieraan kunnen bijdragen. Dit gebeurt nu nog niet.
Wordt de methode ook elders toegepast? Op welke schaal?
Er maken naast de betrokken organisaties inmiddels vijf andere organisaties gebruik van LifeWise.
Suggesties voor andere organisaties die aan de slag willen met deze methode
Als je als organisatie aan de slag gaat met LifeWise, houd het dan levend. Ga er regelmatig over met elkaar in gesprek, op alle lagen van de organisatie. De aandachtsfunctionarissen zijn hierbij heel belangrijk.
[1] Lifewise is een methodisch kader voor de begeleiding van mensen met een licht verstandelijke beperking; in een tweetal Nederlandstalige publicaties beschreven:
- www.lifewiselvb.nl/wp-content/uploads/2018/01/Artikel-Willemsen_20122017.pdf;
- Bendien, E., Bos, G. F., & Abma, T. A. (2017). Onderzoeksverslag methodisch kader: Werkwijze voor ondersteuning mensen met een lichte verstandelijke beperking en bijkomende ernstige psychosociale problematiek. VUmc, afdeling Metamedica.
