Ontregel de zorg: transformeer groepsregels naar individuele afspraken
Gepubliceerd op: 18-08-2021
Voor Zorggroep Alliade ontwikkelde Niels Bloembergen het spel Ontregel! waarmee zorgverleners stilstaan bij het nut van regels op een locatie. Door dit spel te spelen kun je binnen je organisatie, team of met je leidinggevende of cliënten de dialoog aangaan: is de regel nog van toepassing, kan hij afgeschaft worden of omgezet worden in een afspraak? Zo wordt ontregelen van zorg toegankelijk, laagdrempelig en bespreekbaar.
Het ontregelen van de zorg bestaat niet alleen uit het afschaffen van lijstjes. Het is ook belangrijk om de gedragsregels onder de loep te nemen en het gesprek met de cliënt aan te gaan.
Waarom wilde Zorggroep Alliade een tool ontwikkelen om het ontregelen van zorg te vereenvoudigen?
'De overdaad aan regels in de zorg is landelijk een groot probleem. Zelf heb ik jarenlang gewerkt op verschillende behandel- en leefgroepen, zowel met ouderen als jongeren met een licht verstandelijke beperking. Het verbaasde me toen al dat cliënten werden overspoeld met regels en maatregelen. Er waren leefregels, gedragsregels, groepsregels, individuele regels. En die stonden ook overal beschreven: in welkomstboekjes, aan de muur en in dossiers. Sommige regels zijn natuurlijk belangrijk, maar het is de vraag of al die regels noodzakelijk zijn én werken. Daarnaast willen we onze cliënten begeleiden in zelfredzaamheid, het nemen van verantwoordelijkheid en regie in hun leven. Dat lukt niet met die overload aan (vrijheids)beperkende regels. Vanuit die gedachtegang was ik al langer bezig met hoe we het binnen onze leefgroep anders konden doen.
We stelden ons keer op keer de vraag “is deze regel echt noodzakelijk?” En “hoe kunnen we cliënten meer verantwoordelijkheid geven?” Anders gezegd: welke regels kunnen afspraken worden. Want een afspraak voelt zowel voor cliënt als begeleider heel anders aan. Het fijne van afspraken maken is dat een cliënt invloed kan uitoefenen en je samen tot een compromis kunt komen. Vervolgens kun je met cliënten in gesprek gaan als ze een gezamenlijk gemaakte afspraak niet nakomen - en deze desnoods aanpassen als ‘ie toch niet blijkt te werken. Het aangaan van de dialoog op basis van gelijkwaardigheid komt de sfeer en de relatie tussen partijen ten goede.'
Wat leverde het ontregelen op?
'Bij ons sloeg het ontregelen en het maken van individuele afspraken direct aan. De sfeer op de groep verbeterde: er was meer duidelijkheid, minder weerstand en de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de jongeren nam toe. Daarbij accepteerden wij als begeleiders beter dat iemand een keer uit de bocht kon vliegen of zijn zelfbeheersing kon verliezen. Doordat het op onze afdeling zo goed draaide, besloten we het organisatiebreed aan te pakken. Namens Alliade heb ik een tool ontwikkeld om zo een beweging in gang te zetten. En dat is het bordspel Ontregel!'
Met welk doel speel je het bordspel Ontregel!?
'Weet je waarom deze regel er is? Vind je deze regel nodig? En ben jij blij met deze regel? Het zal je verbazen dat zorgverleners vaak niet weten wat het doel is van een regel, waarom een regel bestaat. Kom je samen tot de conclusie dat een regel verouderd is of niets toevoegt dan kun je de regel afschaffen of omzetten in een afspraak. Uiteindelijk is het de bedoeling dat iedereen blij is met de vastgestelde regels en afspraken.
Je gaat weer terug naar de basis: wat zijn je eigen normen en waarden, wat vind je zelf belangrijk in je werk- of leefomgeving? Het kan zijn dat de uitkomst leidt tot weerstand, zeker bij mensen die al heel lang in een organisatie werken. Of kan het soms spannend zijn om bepaalde regels los te laten. Verder adviseer ik het spel eerst een paar keer met je team te spelen, voordat je het met cliënten doet. Je zult zien dat dit spel bijdraagt aan meer gelijkwaardigheid tussen jou en je cliënt en dat de werk- en leefsfeer heel snel zichtbaar verandert.'
Kan iedereen in de zorg dit spel spelen?
'Zeker! Het spel is geschikt voor iedere zorgsector. Of je nu in de VG- of GGZ-sector werkt of in de ouderenzorg, deze tool is helpend voor iedereen. In zoveel sectoren valt er nog veel te verbeteren als het gaat om (leef- en gedrag)regels. Speel het spel en ga het gesprek aan met elkaar. Zo kunnen we met z’n allen de zorg ontregelen en een hogere kwaliteit van leven realiseren. Wil je meer weten over de methodiek van het spel, kijk dan op ontregel.nu.'
