Verspilling tegengaan met wasbare luierbroekjes en zorgvuldiger medicatiegebruik
Gepubliceerd op: 27-01-2025
Het milieu heeft last van de zorg. Letterlijk. De sector gebruikt veel grondstoffen en produceert veel afval dat niet gerecycled kan worden. Ook is de zorg verantwoordelijk voor 7% van de Nederlandse CO₂-uitstoot. En: medicijnresten vervuilen het oppervlaktewater. Er komen steeds meer initiatieven om de druk van de zorg op onze omgeving te verlagen. Bijvoorbeeld: de overgang naar wasbaar incontinentiemateriaal. Of zorgvuldiger omgaan met overgebleven medicijnen.
Johan Elbers is innovatiemanager bij ’s Heerenloo. Zijn organisatie heeft een verantwoordelijkheid op het punt van duurzaamheid, vindt hij. ‘Want we zijn de grootste zorgaanbieder in de gehandicaptensector. We hebben de Green Deal Duurzame Zorg ondertekend en zijn op weg naar de zilveren Milieuthermometer Zorg.’ Met wasbaar incontinentiemateriaal maakt de organisatie meters, op milieugebied én financieel.
Johan: ‘We werken landelijk. Maar alleen al in onze regio Apeldoorn is het totaalgewicht van afgevoerd incontinentiemateriaal ruim tweehonderdduizend kilo, voor de hele organisatie zelfs een miljoen kilo. Dat zijn heel wat verbrande luiers en heel wat transportkilometers! Het kost onze regio al vijftigduizend euro om wegwerpluiers af te voeren naar de afvalovens, de aanschaf van nieuwe luiers haast vier ton.’ Ook cliënten hebben iets te winnen bij wasbare, gepersonaliseerde luierbroekjes, vindt Johan. ‘Ze zijn prettiger, normaler. Het is gewoon ondergoed.’ Een ander meer ‘gewoon’ menselijk aspect aan de wasbare broekjes: nu kunnen volwassen patiënten ook staand verschoond worden.
De eerste wasbare broekjes
Hij vertelt hoe het begon. ‘We wilden hier iets mee en gingen samen met een startup op zoek naar een oplossing. Op het woonzorgpark in Apeldoorn zijn we gestart met elf cliënten, verdeeld over drie woningen. Dit zijn lopende cliënten.’
Het resultaat:
- Mooie, goed passende onderbroeken in verschillende kleuren en maten.
- Sensoren in de onderbroeken die het moment van verschoning aangeven.
- Een eerste wasstraat, met onder de machines een filter voor medicatieresten.
‘Van jaarlijks twaalfhonderd wegwerpluiers per cliënt naar twaalf wasbare luierbroekjes, daar staan we nu in het project’, stelt Johan trots.
En de toekomstplannen?
In de toekomst wil hij wasbare broekjes met sensoren die beginnende urinewegontstekingen kunnen signaleren. ‘Waarom niet?’ Een andere ambitie: meer ondergoed wassen dan alleen voor ’s Heerenloo zelf. Zodat ook kinderopvanglocaties of ouderenzorginstellingen in de regio gebruik kunnen maken van de wasstraat.
Luiers worden het ondergoed voor de hele organisatie: fijn voor cliënten en beter voor de wereld.
Johan Elbers, innovatiemanager bij ’s Heerenloo
De organisatie schaalt het initiatief geleidelijk op, ook naar andere cliëntgroepen. ‘En einde 2025 worden luiers het ondergoed voor de hele organisatie: fijn voor cliënten en beter voor de wereld.’
Verspilde medicatie: allesbehalve duurzaam
Transitiebegeleider met ruime ervaring in de farmaceutische sector Yvette Meijer zet zich in voor het voorkomen van verspilling van medicatie. Ze schetst een bekend probleem. ‘Een cliënt overlijdt en er staat nog voor drie maanden aan verschillende soorten medicatie op zijn kamer. Terugbrengen naar de apotheek kan, maar het zal niet meer aan iemand anders worden verstrekt. De medicijnen worden vernietigd, ook de ongeopende verpakkingen.’
Een cliënt overlijdt en er staat nog voor drie maanden aan medicatie op zijn kamer.
Yvette Meijer, transitiebegeleider bij ’s Heerenloo
Yvette: ‘Ander voorbeeld: cliënten krijgen zelfs “zo nodig”-medicatie als paracetamol en ibuprofen op naam voorgeschreven. Die medicijnen worden alleen gebruikt als de cliënt ze echt nodig heeft, soms langere tijd niet. Veel ervan wordt dan na verloop van tijd weggegooid omdat de houdbaarheidstermijn wordt overschreden. Terwijl iedereen thuis toch ook dezelfde strip paracetamol gebruikt?’
Verspilling van geneesmiddelen is dus een probleem: het belast het milieu onnodig en het kost geld. Allesbehalve duurzaam. De oplossing van dit probleem ligt vooral bij de voorschrijver en de apotheek. Wat kun jij als zorgprofessional wél doen om medicijnverspilling tegen te gaan?
- Signaleer als er bij bepaalde cliënten regelmatig medicatie overblijft.
- Geef bij de arts aan dat medicijnen vaak overblijven.
- Bespreek met de arts het waar mogelijk afbouwen van chronische medicatie en ‘zo-nodig’-medicatie.
- Bespreek met de arts of de baxterrollen vaker geleverd kunnen worden. Een Baxterrol is een rol met medicatiezakjes, waarin de medicijnen per cliënt en tijdstip overzichtelijk zijn verpakt voor eenvoudig en veilig medicijngebruik. De kans op weggooien doordat er tussentijds iets wijzigt in de voorgeschreven medicatie wordt lager als deze rollen vaker geleverd worden.
- Vitamine D is ook verkrijgbaar in wekelijkse capsules. Dat is prettiger voor de cliënt en beter voor het milieu: het scheelt onder meer productie, verpakkingen, transport, opslag.
- Zamel ongebruikte medicatie in.
- Bespreek het terugbrengen daarvan: wie doet dat?
- Zorg dat de retourbakken vol teruggaan.
- Lever ze in bij de apotheek, daar wordt het op de juiste wijze verwerkt.
- Spoel overgebleven medicijnen nooit door gootsteen of toilet. Dat vervuilt het water.
- Lees meer over tegengaan van medicatieverspilling in de Toolkit Duurzaamheid op de website van ActiZ.
- Lees meer over overgebleven medicijnen op Zorg voor Beter.
Groene Zorg Festival
Dit praktijkverhaal is geschreven op basis van de workshop ‘Kan het ook minder’. Deze werd verzorgd op het Groene Zorg Festival 2024. Hét evenement over de verduurzaming van de zorg, georganiseerd door de Groene Zorg Alliantie. Meer weten?
