- Bekijk de video 'Inclutrain - De Hoe Methode'
Astrid is eindverantwoordelijke voor het landbouwbedrijf en de woon-werkorganisatie. Marianne is werkleider bij De Vijfsprong en projectleider voor Begeleiding à la carte namens Urtica. De organisaties laten zich inspireren door een antroposofische mensvisie, waarbij de hele mens een uitgangspunt is. Dat betekent aandacht voor de lichamelijke, psychische, sociale en geestelijke aspecten van iedere persoon die bij hen woont en/of werkt. Urtica De Vijfsprong vindt het leven met de seizoenen belangrijk en ligt in een rustig landelijk gebied.
De woonzorgorganisatie biedt uiteenlopende vormen van begeleiding, voor zowel jeugd als volwassenen. Urtica gaat er in behandelingen of begeleiding vanuit dat de cliënt weet wat hij (of zij) nodig heeft. Vervolgens krijgt hij de hulp om zijn leven richting en inhoud te geven, en goed voor zichzelf te zorgen. Veel cliënten werken ook op het landbouwbedrijf.
Handelingsimpuls: ontdekken wat iemand wil doen
Astrid: ‘Passend bij waar we voor staan, kijken we hoe we anders om kunnen gaan met beroepsontwikkeling. We zijn gewend, ook in de maatschappij, om te kijken wat een persoon nodig heeft om zich te ontwikkelen naar een bepaald beroep. Dat willen wij omdraaien, via de zogenaamde handelingsimpuls. Ieder mens heeft een eigen manier waarop hij de dingen doet. Dat eigene van iemand, de handelingsimpuls, wordt zichtbaar in iedere beweging van juist die persoon. Bijvoorbeeld in hoe hij loopt, veegt, kneedt, uien schoonmaakt, houthakt of een streep schildert op papier.
In sommige situaties lijkt gedrag storend. Je onderzoekt en oefent dan op een niet-oordelende manier wat hij eigenlijk wil doen en welke kwaliteit daarin zit. Door wat degene vanuit zichzelf heeft bij te dragen, kun je kijken wat voor soort werk daarbij past. Mogelijk ontstaan dan hele nieuwe beroepen. Zo willen we iedereen mee kunnen laten doen. Dat is inclusiviteit.’
Marianne: ‘Als onderdeel van Begeleiding à la carte hebben we Albert de Vries, medegrondlegger van Inclutrain (inclusief trainen), ingehuurd om de werkleiders hierop te trainen. De werkleiders trainen samen met de deelnemers in de dagbesteding.’
Wil je aan de slag met het handboek van Inclutrain? Download het materiaal onderaan de pagina bij Downloads.
Marianne: ‘Een cliënt die in de keuken werkt was snijbonen aan het sorteren: als er lelijke plekjes op zaten of als ze te zacht waren moesten ze eruit. Dat deed de cliënt te snel en daardoor onzorgvuldig. Toen we ons gingen inleven in deze cliënt kwamen we erop dat zijn handelingsimpuls iets te maken heeft met “snellen”.
Om aan te sluiten bij het “snellen” van de cliënt kan de werkleider (de kok) hem vragen om te (ver)snellen. Bijvoorbeeld met de vraag: “Laat snel even zien hoe jij bonen sorteert waar geen enkel vlekje meer op zit.” Omdat de werkleider toekijkt, leert deze hem het snel en grondig tegelijk te doen. Hij wijst hem dan natuurlijk wel op de bonen die hij over het hoofd ziet en misschien moet de cliënt ze snel nog even allemaal nakijken.
Dan accepteer je dat gedrag in plaats van erover te oordelen. Je stemt je op hem af, onderzoekt zijn manier van leren. En kijkt in welke situatie het gedrag een kwaliteit kan zijn. We noemen dat ook inlevend waarnemen. In allerlei vormen experimenteren en oefenen we daarmee. Met cliënten, en als werkleiders ook met elkaar.’
Dagelijks inzetten is de volgende stap
Zowel Marianne als Astrid geven aan dat het dagelijks inzetten van wat de werkleiders leren tijdens de trainingen een aandachtspunt is, omdat de waan van de dag het vaak overneemt. Dat is de volgende stap binnen Begeleiding à la carte. En het bepalen van de voorwaarden om te kunnen kijken of ze op de goede weg zitten. Daarnaast willen ze graag stappen zetten om het inlevend waarnemen ook in de woonbegeleiding in te zetten en mogelijk buiten de organisatie. Hoe zij dat doen zie je in de YouTube-video 'Inclutrain - De Hoe Methode' bovenaan.
Je kunnen inleven en niet oordelen belangrijk
Astrid: ‘Alles wat bij inlevend waarnemen hoort, zijn belangrijke vaardigheden voor werkleiders. Best een proces dat ook tijd kost om je aannames of oordelen te durven zien, en je intuïtie te leren gebruiken om je echt in te leven. Je verschuift dan naar een relatie met je cliënt op basis van gelijkwaardigheid in plaats van afhankelijkheid. Dat geeft de cliënt ook meer eigen regie. Tegelijkertijd zijn we er nu al heel trots op dat onze cliënten heel tevreden zijn. Zij voelen zich door ons gezien en daar doen we het voor!’
Over Begeleiding à la carte
Deze aanpak is ontwikkeld in het vernieuwingstraject Begeleiding à la carte van Volwaardig leven [2019-2021) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Zorgaanbieders werkten aan hun eigen aanpak voor vernieuwing van persoonsgerichte zorg in de gehandicaptensector.
