Zelf autisme ervaren
Gepubliceerd op: 03-06-2021
Laatst bijgewerkt op: 21-05-2024
‘Ik heb veel cursussen over autisme gevolgd en dacht dat ik veel wist. Technisch gezien wist ik ook veel, maar door het Autismebelevingscircuit (ABC) ontdekte ik dat ik helemaal niet wist hoe het echt voelt.’ Aan het woord is Ria Sijbersma, cliëntondersteuner bij MEE. In dit artikel vertelt zij hoe zij zich inleeft in mensen met autisme.
Een confrontatie met jezelf
‘Ik had geen idee en ik besef dat ik dat nog steeds niet echt heb’, vertelt Ria. ‘Ik moet daarom blijven vragen: hoe is dit voor jou? Iedere persoon met autisme is net zo uniek als jij en ik. Het blijft dus belangrijk om niet voor een ander in te vullen maar iemand te vragen naar zijn beleving.’
‘Voordat ik het autismebelevingscircuit begeleidde, heb ik het eerst zelf ervaren,’ vervolgt Ria. ‘Dat vond ik heftig. Het is een confrontatie met jezelf, hoe je bent als mens. Je loopt tegen je eigen frustraties en gevoelens van onmacht aan. Die stress en frustratie ervaren is vreselijk. Ik wilde erbij weg, vond het vervelend. Ik wilde af van het contact met andere deelnemers, begon me sociaal wenselijk te gedragen. En terwijl ik voelde dat ik daarbij mijn eigen grenzen overschreed, ging ik toch door.’
De hele dag, iedere dag opnieuw
Ria werd zich ervan bewust dat mensen met autisme dat ook ervaren. ‘En dat is heftig. Zij moeten zich altijd maar aanpassen. Tijdens het Autismebelevingscircuit ervaarde ik dat allemaal maar drie uur. Pas toen besefte ik dat mensen met autisme dat elke dag ervaren, de hele dag door, iedere keer opnieuw.’
Niet invullen voor een ander
‘We zijn vaak zo met ons hoofd bezig,’ zegt Ria. ‘We willen dingen begrijpen, verklaren, doorzien en oplossen voor anderen. Zelf ervaren is iets heel anders. Mensen zijn allemaal zo verschillend, daar moet je bij aansluiten. Dat geef ik als trainer ook altijd aan mensen mee. Vul niet in voor een ander, vraag het! Ga na hoe het voor iemand is en voelt. Daarmee geef je de ander eigen regie en de mogelijkheid om aan te geven wat hij wil. Daarna bekijk je samen hoe je dingen anders kunt aanpakken of aanpassen zodat de situatie beter hanteerbaar wordt. Je vindt niet alle kennis in boeken. Door ervaringsleren kom je erachter hoe het werkt voor de ander en voor jezelf.’
Het Autismebelevingscircuit
Hoe voelt het als je vastloopt omdat:
- er teveel prikkels binnenkomen,
- je geen overzicht krijgt,
- het contact met andere mensen moeilijk is?
Het Autismebelevingcircuit is voor iedereen die autisme wil ervaren en leren kennen. Laat je misleiden door je zintuigen. Ontdek wat kan en niet kan.
Het ABC maakt bij MEE onderdeel uit van de training Beleef Autisme. Deze training geeft een inkijk in hoe mensen met autisme de werkelijkheid beleven, wat ze voelen. Niet via ingewikkelde theorie, maar vanuit de alledaagse praktijk. Door het deelnemers zelf te laten ervaren. De training combineert kennis met opdrachten uit het ABC en de inzet van een ervaringsdeskundige. Op deze manier vergroot de deelnemer zijn kennis over autisme vanuit verschillende inzichten.
De kracht van ervaringsleren
‘Via het Autismebelevingscircuit ontdek je in tien korte opdrachten hoe autisme in bepaalde situaties kan voelen,’ licht Ria toe. ‘En echt niet alleen bij prikkels. Pas als je alle opdrachten doet, het zelf ervaart, voel je de frustratie en hoeveel energie het kost. Iedereen haalt er iets anders uit, want het gaat niet alleen over autisme, maar ook over jou. Hoe jij de frustratie ervaart en hoe jij daarop reageert. Dat zegt iets over jou. Pas dan begin je het te snappen.’
‘Het leerstuk zit in wat er rondom de opdrachten gebeurt,’ benadrukt Ria. ‘Het gesprek erna met andere mensen samen. Je ziet dan dat iedereen anders reageert. Je kunt heel veel informatie in je hoofd stampen, kennis krijgen, maar het wordt niet van jou. Bij ervaringsleren wordt de ervaring een stukje van jezelf. Je slaat het gevoel op dat die ervaring bij je opriep. En dat gevoel komt weer boven zodra je iets ziet of meemaakt in je omgeving dat je herkent door jouw eerdere ervaring.’
‘Nu begrijp ik pas wat er gebeurt’
Ria ziet vaak kwartjes vallen bij deelnemers. Zoals bij een stiefvader over zijn stiefzoon. Ria: ‘Na een oefening werd hij emotioneel en zei: “Nu begrijp ik pas wat er thuis gebeurt.” Hij en zijn vrouw gaven hun kind vaak opdrachten als: “Ik wil dat je nu dit doet” of “ik wil dat je straks dat doet.” Door de oefeningen in het Autismebelevingscircuit, ontdekte de vader dat hun zoon de opdrachten niet begreep. Ze waren niet duidelijk genoeg. Die ontdekking zorgde voor emoties. De vader wilde zo graag betrokken zijn bij zijn stiefzoon en meer voor hem betekenen.’
Hoe voelt het voor iemand met autisme?
‘Als trainer ben ik zelf ook onderdeel van het circuit. Ik maak daarbij ook opmerkingen naar deelnemers. Op een keer kwam een deelnemer stampvoetend voor me staan. Hij begreep iets niet en er kwamen heel veel emoties los. Ik zei: “Het lukt wel, je hebt nog zoveel tijd. Heb er vertrouwen in.” Ik benaderde hem op een positieve manier, zoals dat in het echt ook gebeurt. Maar toen ik aangaf dat de tijd om was en hij moest stoppen, was hij net niet klaar. Dan zie je iemand voor je ogen echt boos worden. We keken daarna samen hoe we die emotie konden verklaren. Hij begreep toen hoe frustrerend het is als je moet presteren in de tijd die door een ander bepaald wordt. Hoe belangrijk het is om je aan te passen aan het tempo van het kind. “Begrijp je de driftbuien van je kind nu beter?” vroeg ik hem.’
‘Het autismebelevingscircuit leert deelnemers niet alleen om autisme te begrijpen, maar ook hun eigen manier van communiceren. En welke invloed die manier heeft op de ander.’
‘Je hersenhelften moeten hierbij op een andere manier samenwerken. Deelnemers willen het heel graag goed doen. Als trainer kom ik dan langs en vraag: “Gaat het? Lukt het?” Ik haal ze uit hun concentratie, zoals we dat in school-, werk- en thuissituaties ook vaak doen. Dat vinden ze niet prettig. Ze willen geen afleiding van wat ze doen. Daarna vraag ik “Hoe zou dat voelen voor iemand met autisme? Herken je dit?” Zo geef ik mensen het gevoel wat er gebeurt en dan zie je dat iedereen daarop anders reageert. De een wil het goed doen, de ander wordt het teveel en die stopt. Het is een goed voorbeeld om te laten zien dat niemand hetzelfde is. Je neemt je eigen karakter mee.’
Ria Sijbersma is cliëntondersteuner bij MEE, procesbegeleider bij Vanuit Autisme Bekeken en ouder van een zoon met autisme. Ria geeft trainingen en cursussen over autisme aan ouders, professionals en mantelzorgers en begeleidt het Autismebelevingscircuit.
Lees meer over zelf ervaren
Deel deze pagina via:
