De meeste besmettingen gebeuren via de handen

‘Goed handen wassen kost teveel tijd’ 

Het is druk, je krijgt meerdere vragen en een cliënt heeft snel hulp nodig. Dan is de ervaring dat goed handen wassen teveel tijd kost. Wat is het belangrijkste om te wassen? En op welke momenten is handen wassen het meest belangrijk? 

• Was in ieder geval goed je vingertoppen en duimen, want hiermee pak je alles vast en raak je veel aan. Het volgende filmpje laat goed zien hoe micro-organismen via je vingers bij een cliënt komen. Je kunt de ondertiteling aanzetten.
• Laat medewerkers meedenken wanneer het risico het grootst is. Handen wassen na het opruimen van incontinentiemateriaal is bijvoorbeeld belangrijker dan na het smeren van een boterham.  

Lees ook: Handhygiëne toepassen op de juiste momenten

‘Handschoenen ziet men als oplossing voor handhygiëne’ 

Handschoenen zijn geen oplossing voor sieraden dragen, lange (gellac) nagels of voor handen wassen. Lange nagels en sieraden zorgen voor hele kleine gaatjes die je niet kunt zien. Daar komen ook bacteriën doorheen. Goed om hier het gesprek over te voeren. 

Loop je met handschoenen aan van de ene cliënt naar de andere? Dan is er nog steeds een groot risico op besmetting door bacteriën die op je handschoenen zijn gekomen. Ook als je je handschoenen uit hebt gedaan, is het belangrijk om je handen te wassen. Je raakt namelijk bij het uitdoen ook je huid aan. 

Lees ook de aandachtspunten voor juist handschoenengebruik in dit artikel: Zo maak je slim én duurzaam gebruik van handschoenen. 

Tips om met collega’s te doen:  

• Laat medewerkers handschoenen aandoen en dan hun handen in de vingerverf doen. Zo zien ze wat het betekent om ieder stukje van de hand in te smeren met vingerverf. Dat werkt hetzelfde als met zeep.  Laat medewerkers daarna hun handschoenen uitdoen zonder de blote huid aan te mogen raken. Dat blijkt heel moeilijk te zijn. Maak de vergelijking tussen verf en micro-organismen. Dat werkt hetzelfde. 
• Laat een foto zien van een hand vol mieren. Ieders neiging zal zijn om die mieren van je hand te willen doen. Dat wil je ook met micro-organismen die anderen en jezelf ziek kunnen maken. 

‘Sommige medewerkers zien hun werk niet als zorg verlenen’ 

Een vraag die je een collega kan stellen: Als je met een bewoner of cliënt bezig bent, wat zou ik zien dat je doet en wat je met je handen aanraakt? Vaak is dat meer dan je denkt en gaat het ook over zorg verlenen.  

Heeft iemand ook direct contact met de cliënt? Dan is er een groter risico op besmetting. Bij alleen coachende gesprekken is het risico op besmetting minder groot, omdat er geen direct contact is. 

‘Goed als cliënten ook aan handhygiëne doen, maar ook een uitdaging’ 

Soms is er veel weerstand bij cliënten over handen wassen of handalcohol. Zelfs bij een uitbraak van het norovirus. Soms is de plek van de handalcohol onhandig. Als iemand na het insmeren van de handalcohol bijvoorbeeld met de handen aan de banden van de rolstoel komt om naar de tafel te rijden. Dat werkt niet. 

Verken met teams en cliënten welke oplossing goed zou kunnen werken. Dan maak je er iets gezamenlijks van. Geef wel aandacht aan waarom schone handen belangrijk zijn en wat het inhoudt. Gebruik bijvoorbeeld een memoryspel. Dit is wellicht een mogelijkheid met cliënten met een licht verstandelijke beperking. 

 Lees ook: Betere infectiepreventie mogelijk door inzet van cliënten. 

‘Iemand aanspreken als aandachtsvelder voelt als politieagent spelen’ 

Aandachtsvelders willen geen politieagent zijn en zichzelf buiten de groep te plaatsen. De meeste collega’s zijn wel van goede wil. Goede handhygiëne vraagt alleen discipline en dat duurt vaak een tijd.  

Het belang vaak herhalen is belangrijk. Mensen vervallen snel in oude patronen, ook na een uitbraak. Als aandachtsvelder help je je collega ondanks alle drukte weer op schone handen te letten. 

Toch komt het voor dat collega’s bewust blijven kiezen voor gellac-nagels of voor het dragen van sieraden. Het gevoel kan leven dat een ander bepaalt wat jij moet doen. Heb je hier al gesprekken over gevoerd? Goed om dan je teamleider om hulp te vragen. De teamleider kan duidelijk sturen op afspraken hoe jullie werken. 

Lees ook: Waarom schoon werken zo belangrijk is in de GHZ. 

Dit artikel is geschreven op basis van het webinar ‘Het belang van schone handen’ dat Vilans organiseerde. Charlotte Michels deelde waarom schone handen belangrijk zijn en gaf tips. Deelnemers deelde hun dilemma’s en wat bij hen goed werkt.