Meer aandacht voor middelengebruik met deze tips

Op 10 september 2020 vond de digitale slotbijeenkomst plaats van het leernetwerk LVB en middelengebruik in het vizier. De samenwerkende sectoren in de gehandicapten- en verslavingszorg presenteerden 3 nieuwe tools. Deze worden toegevoegd aan de Leidraad LVB en middelengebruik in het vizier:

1. gesprekstool in de vorm van een waaier
2. stroomschema toeleiding naar verslavingszorg
3. profiel ‘aandachtfunctionarissen verslaving’

Wil je zelf tools ontwikkelen om meer aandacht te krijgen voor middelengebruik in jouw organisatie? De organisaties geven je bruikbare tips.

1. Een gesprek met iemand met LVB over alcohol, drugs of roken? 

Jellinek, Amsta en Cordaan hebben een gesprekstool ontwikkeld in de vorm van een waaier. Hij is bedoeld voor medewerkers in de gehandicaptensector. De waaier geeft je handvatten, richtlijnen en tips om alcohol-, nicotine- en ander drugsgebruik bespreekbaar te maken met je cliënt. Je vindt er tips voor een goede start, het plannen en afronden van je gesprek, maar bijvoorbeeld ook hoe je gebruik maakt van een risicotaxatie. Het resultaat? Als hulpverlener voel je je beter toegerust en vergroot je het inzicht in het gebruik van je cliënt.

Tips bij ontwikkelen gesprekstool

De volgende tips zijn gebaseerd op de ontwikkeling van een waaier of gesprekstool op de werkvloer.

• Zorg voor reflectiemomenten en houd bij: wat werkt wel en wat niet? Bedenk bij het gebruik van de waaier ook: hoe houd je het onder de aandacht? Wat kan er digitaal?  
• Kijk goed wanneer je de waaier inzet en ook wat daarin alternatieven zijn. Een instrument uit de waaier rondom het taxatiegesprek kan bijvoorbeeld vaker worden ingezet. 
• Werk niet alleen met tekst en taal, maar ook met beelden, dat spreekt meteen aan! 
• Bepaal de behoefte bij de eindgebruikers van je tool (zowel de begeleider als cliënt). 
• Maak van tevoren een analyse hoe je de waaier gaat inzetten bij je cliënt. 
• Samenwerken met verschillende organisaties aan een kennisproduct loont. 

2. Een stroomschema: succesvolle start van een verslavingsbehandeling

Hoe laat je een proces verlopen voor een succesvolle start van een verslavingsbehandeling bij mensen met een verstandelijke beperking? Cosis, Terwille en de VNN lanceren een procesbeschrijving in de vorm van een stroomschema. Van het motiveren tot de hulpvraag en van de behandelwens tot en met het intakegesprek. Het stroomschema biedt hulp voor zowel de begeleider, behandelaar als verslavingszorgmedewerker.

Ook organisaties kunnen in hun samenwerking het schema gebruiken om te zorgen dat de LVB-cliënt met verslaving goed geholpen wordt. Het helpt de mensen die naast de cliënt staan ervoor te zorgen dat het proces soepeler verloopt. Daarnaast vind je in het stroomschema ondersteunend materiaal voor elke fase.

Tips bij ontwikkelen stroomschema

De volgende tips zijn gebaseerd op de ontwikkeling van een stroomschema.

• Check welke kennis er al is in jouw organisatie.
• Kijk hoe je het stroomschema in jouw organisatie kunt doorvoeren.
• Ken de doelgroep mensen met een LVB.
• Verdiep je in de Triple problematiek. 
• Kijk of er andere organisaties zijn met wie je intervisiegroepen kunt organiseren om ervaringen uit te wisselen.
• De samenwerking met de gehandicapten- en verslavingszorg is een blijvend aandachtspunt: blijf met elkaar in gesprek.
• Deel kennis actief en maak gebruik van wat er al in de leidraad staat.
• Stel een plan van aanpak op voor de verspreiding van het stroomschema.
• De LVB-doelgroep met middelengebruik vraagt specifieke aandacht. Wees je daarvan bewust en draag dat breed uit in je organisatie.
• Kijk in je organisatie wat er al aan deskundigheidsbevordering is. Is daarbij nog iets aanvullends nodig? Gebruik de leidraad als hulpmiddel.

3. Middelengebruik: signaleren of negeren? 

De vraag naar meer kennis over middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking stijgt in organisaties. Prisma, Novadic Kentron en Cello hebben daarom het profiel voor ‘aandachtfunctionarissen verslaving’ in de gehandicaptensector gemaakt. 

Een aandachtfunctionaris is in zijn rol de verbindende schakel tussen beide werelden: de gehandicaptensector en de verslavingszorg. Met de volledige en praktische profielbeschrijving kun je als organisatie direct aan de slag. Speciaal voor begeleiders die werken in een organisatie met mensen met een LVB, waarbij er vragen zijn rondom middelengebruik en die meer aandacht hiervoor willen in de organisatie.

Tips voor inzet aandachtsfunctionaris

• Stel collega’s op de hoogte, zorg dat iedereen weet dat die functie er is.
• Organiseer intervisiebijeenkomsten voor het uitwisselen van ervaringen.
• De tool is voor meerdere doelgroepen van waarde, zowel voor begeleiders als voor aandachtsfunctionarissen zelf.
• Haal ervaringen van aandachtsfunctionarissen op om het profiel verder kleur te geven in jouw organisatie.
• Voeg succesfactoren voor implementatie en eigen ervaringen met de implementatie toe.

Leidraad LVB en middelengebruik in het vizier  

De leidraad LVB en middelengebruik in het vizier geeft een overzicht van kennisproducten die je helpen bij het begeleiden van mensen met licht verstandelijke beperkingen in combinatie met verslavingen, zoals alcohol- en drugsgebruik. Met deze kennisproducten kun je de ondersteuning van cliënten verder vormgeven, onderbouwen en toetsen. Doel is ook om de samenwerking tussen verstandelijk gehandicaptenzorg en verslavingszorg te verbeteren.

• Binnenkort verschijnen de bovengenoemde kennisproducten ook in de leidraad. Neem nu alvast een kijkje bij de andere producten: ga naar de leidraad.
• Bekijk ook de tips voor het toepassen van de leidraad.

Lees meer:

• Hoe verbind je de gehandicapten- en verslavingszorg met elkaar?
• Handreiking ‘Waar bemoei ik me mee?’