Een bumpy moment heeft naast herkenning, ook erkenning nodig. Je geeft als het ware toestemming aan zo’n onderbuikgevoel om er te zijn. Maaike: ‘Die erkenning moet ook van buiten komen. Dat je de ruimte krijgt van je leidinggevende om het er samen met je collega’s over te hebben. En dat er voldoende vaste momenten zijn voor reflectie.’
Bumpy moments: Herken jij ze al in jouw dagelijkse werk?
Gepubliceerd op: 28-07-2021
Bumpy moments zijn momenten waarin het lastig is te kiezen wat te doen. Ze zorgen voor een gevoel van ongemak, een niet-pluisgevoel. Het gaat vaak om kleine dingen waar je in de waan van alledag aan voorbij gaat. Terwijl je door bumpy moments te herkennen en erkennen juist met meer plezier je werk doet.
‘Bumpy moments herken ik vaak nog te laat’, vertelt Meike Rietveld-Croonen eerlijk. ‘Al gaat het wel steeds beter.’ Ze werkt als verpleegkundige bij Pluryn. Meike: ‘De waan van alledag vraagt vaak om snel handelen. Laatst had ik een bewoner die aangaf dat hij direct naar een arts wilde. Op dat moment handel je vanuit de beste overtuiging. Maar later vraag je je af of het wel een handige zet was om direct te bellen. Heb ik niet te snel toegegeven?’
Roze broek met rode hartjes
‘Een bumpy moment herken je soms ook in het moment zelf’, zegt Maaike Hermsen. Ze is lector Ethiek van verbinding met mensen met een verstandelijke beperking bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. ‘Zo hoorde ik laatst over een bewoner die een roze broek met rode hartjes droeg. Hij wilde ermee naar buiten lopen. De begeleider twijfelde. Ga ik hem nu terugroepen omdat hij toch een beetje voor gek loopt? Of ga ik dat nalaten omdat het zijn lievelingsbroek is?’
Bekijk de video die de HAN heeft gemaakt over bumpy moments.
‘Het gaat juist om de kleine dingen’
Maaike: ‘Vaak gaat het in zo’n situatie om normen en waarden die in strijd zijn met elkaar. Soms in jezelf, maar ook daarbuiten. Bijvoorbeeld omdat jouw normen en waarden afwijken van die van de ouders. Of van je teamgenoten. In gesprek gaan over overtuigingen kan in een moreel beraad. Dit is een gesprek waarin deelnemers gezamenlijk een dilemma bespreken. Maar bumpy moments gaan over de alledaagse dingen. Kleine schuurmomenten. Daar wordt gemakkelijk over heen gestapt.’
Tijdig aandacht voor bumpy moments levert veel op
'Eén van onze mannelijke bewoners deed roze nagellak op’, vertelt Meike. ‘Je ziet het gebeuren, maar door de drukte laat je het zitten. Dan blijkt dat de moeder van de bewoner daar helemaal niet blij mee is. Voor de bewoner zorgt het voor veel onduidelijkheid. Terwijl: als je dit direct bespreekt, kun je samen tot afspraken komen. Bijvoorbeeld dat nagellak alleen in het weekend kan. Zo voorkom je dat een klein probleem steeds groter wordt.’
Bumpy moments: Zo geef je ze de benodigde aandacht
- Bespreek bumpy moments bij de overdracht met een collega.
- Plan tijd vrij om er nog eens op terug te komen op bumpy moments samen met je team.
- Wil je meer tijd en aandacht voor bumpy moments? Bespreek dit dan met je leidinggevende.
- Weet je even niet meer hoe je verder moet? Benoem dit dan openlijk. Bijvoorbeeld tegen naasten. Zij vinden het vaak prettig als ze betrokken worden. En dat je eerlijk bent.
Goed voor jezelf zorgen
Bumpy moments herkennen gaat ook om beter voor jezelf zorgen als begeleider. Dat je niet te snel voorbijgaat aan ‘dit voelt niet goed’. Soms doe je dat toch. Wellicht omdat je denkt dat je leidinggevende of collega’s het niet zullen begrijpen.
Meike: ‘Terwijl het juist belangrijk is om dicht bij jezelf te blijven in het werk. Stilstaan bij bumpy moments helpt daarbij. Jij bent immers het instrument voor je cliënt. Je moet achter je eigen handelen kunnen staan. Als jij met meer plezier je werk doet, heeft dat ook effect op bewoners. Ook voelen zij het aan wanneer je duidelijk achter je handelen staat.’
Voor bumpy moments is het belangrijk dat begeleiders ook tools krijgen om het erover te hebben. Maaike: ‘Denk aan vragen die je aan elkaar kunt stellen om het bespreekbaar te maken. De uitdaging is om tools te ontwikkelen waarin ook cliënten en naasten worden betrokken. Die tools zijn er nog te weinig. Als je weet hoe je cliënten en naasten kunt betrekken, kom je samen tot een betere afweging en besluit.’
Op die tools is het dus nog even wachten. Maar zijn er nu al dingen die begeleiders kunnen doen? Meike: ‘Bij ons plakken mensen tien minuten extra aan hun dienst. Om even met collega’s uit te kunnen wisselen hoe het met iedereen gaat. We hebben het dan echt even over onszelf. Dat helpt om bumpy moments te herkennen.’
Ook eerlijk aangeven ‘dit voelt echt niet goed voor mij’ werkt goed. Meike: ‘Bijvoorbeeld als iemand zich plotseling hevig verzet bij het prikken van bloed of bij een griepvaccinatie. Dan moet je iemand soms stevig vastpakken. Niet iedereen vindt dat even prettig om te doen. Wat ook werkt, is samen erkennen dat je het soms even niet weet. Dat niet-weten biedt openheid en geeft ruimte voor een gesprek.’
Over het project morele reflectie
Dit artikel is voortgekomen uit het project ‘Bevorderen van morele reflectie op de werkvloer’. Dit project wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband dat bestaat uit Siza, Zozijn, Pluryn, Dichterbij, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Beroepsvereniging van professionals in sociaal werk (BPSW). Vanuit dit samenwerkingsverband nemen we deel aan het tweejarige traject Begeleiding à la carte. Hierin bieden aanbieders van gehandicaptenzorg binnen lerende netwerken hun praktijkervaringen in persoonsgerichte zorg.
Hoe gaat het samenwerkingsverband verder?
Waar moet ethische reflectie in de gehandicaptensector uit bestaan en aan voldoen? Vanaf juni 2021 start het samenwerkingsverband daarvoor met een participatief onderzoek. Hiervoor is ook aandacht voor het ontwikkelen van tools om cliënten en naasten te betrekken bij reflectie. Het onderzoek wordt betaald door het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA. Zij zijn onderdeel van de Nederlandse Organisatie van Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Over Begeleiding à la carte
Deze aanpak is ontwikkeld in het vernieuwingstraject Begeleiding à la carte van Volwaardig leven [2019-2021) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Zorgaanbieders werkten aan hun eigen aanpak voor vernieuwing van persoonsgerichte zorg in de gehandicaptensector.
