Verstandelijke beperking en pijn: Pijnobservatielijst MOBID-2-NL

De afkorting MOBID staat voor:

• Mobilization (mobilisatie)
• Observation (observatie)
• Behavior (gedrag)
• Intensity (intensiteit)
• Dementia (dementie)

Hoe merk je pijn bij bewegen op?

Door niet te bewegen kan een cliënt proberen om geen bewegingspijn te voelen, waardoor de pijn niet wordt gezien door de begeleiders. Door lichaamsdelen te bewegen met de hulp van iemand, kunnen verzorgers bewegingspijn zien. Voor mensen met een verstandelijke beperking is dit belangrijk, omdat zij meer kans hebben op pijnlijke aandoeningen in het bewegingssysteem. Dit kan door aangeboren afwijkingen komen en door aandoeningen in het bewegingssysteem door het ouder worden. Met het bewegingssysteem bedoelen we de gewrichten, botten en/of spieren.

De oorspronkelijke versie voor mensen met dementie is betrouwbaar en is goed getest. Er moet nog onderzocht worden of de test ook betrouwbaar is voor mensen met een verstandelijke beperking. Bijvoorbeeld in verband met motorische stoornissen.

Hoe neem je de rest af?

Tijdens de ochtendverzorging vraag je de cliënt om vijf bewegingen te maken. Als dit niet of niet goed lukt, dan help je bij het maken van deze bewegingen. Bij elke beweging kruis je aan of er geluiden, gezichtsuitdrukkingen en/of bewegingen van verzet worden gemaakt. Ook vul je in hoe hoog je de pijn inschat. Dit doe je op een schaal van nul tot tien.

Daarna kruis je voor de vijf lichaamsgebieden de heftigheid van de pijn aan. Je doet dat voor de observatie die je op dat moment doet en voor wat je de afgelopen week hebt gezien. Als laatste geef je één pijnintensiteit score. Deze baseer je op alle observaties samen.

Voordelen MOBID-2-NL

• Als de cliënt pijn door beweging ontwijkt en begeleiders die pijn daardoor niet zien, wordt dit doorbroken door het begeleid bewegen van de verschillende lichaamsdelen.
• Score voor de intensiteit van de pijn voor elk onderdeel en voor het geheel.
• Goede betrouwbaarheid, juistheid, gemak en reactie op pijnbehandeling. Dit geldt voor de oorspronkelijke Engelstalige versie.

Nadelen

• De lijst is nog niet goedgekeurd voor mensen met een verstandelijke beperking.
• Het invullen kost tijd tijdens de ochtendverzorging. Is die tijd er wel? Tijdens de ochtendzorg duurt het invullen bij mensen met dementie 2 tot 4 minuten. Dit is na het volgen van de training en afhankelijk van je ervaring.
• Willen cliënten wel dat geholpen worden met het bewegen?
• Sommige bewegingen zijn ongeschikt bij motorische beperkingen, zoals bij EMVB. De bewegingen kunnen ook worden uitgevoerd bij mensen met bijvoorbeeld spastische aandoeningen. De beweging moet dan wel passen binnen de range van de beweging van de persoon en die normaal tijdens de zorg ook wordt gedaan. Hierbij kan je denken aan het openen van de hand.
• Het is moeilijk om als observator de locatie of de oorzaak van de pijn te bepalen. Zoals bijvoorbeeld pijn vanuit de organen. De observator hoeft geen diagnose te stellen over welk orgaan mogelijk pijn veroorzaakt. Maar door middel van de observatie kan deze wel de arts informatie geven over de mogelijke locatie.

Training pijnobservatielijst MOBID-2-NL

Er zijn geen trainingen in het gebruik van de MOBID-2-NL. Wel kun je eventueel mailen met j.vankooten2@vumc.nl voor gebruik van de lijst bij mensen met dementie.

Downloads

• Pijnobservatielijst MOBID-2-NL (pdf)
• Artikel Husebo et al (2010) over MOBID-2 Engelse versie bij mensen met dementie met goede beschrijving van afnameprocedure (pdf)

Meer over pijnbeleving

• Overzicht Pijnobservatielijsten en tools
• Pijn en verstandelijke beperking