Resultaten onderzoek en symposium Hoe vrijwillig is de zorg?

Vormen van vrijheidsbeperkingen

Er zijn verschillende vormen van beperkingen in de vrijheid van de cliënt. Beperkingen betekent hier dat een cliënt iets niet mag, of juist moet.

Het vaakst krijgen cliënten een beperking op het gebied van:

• Eten en drinken: bijvoorbeeld hoeveel iemand mag of moet eten.
• Dagstructuur: bijvoorbeeld dat iemand verplicht mee moet doen met dagbesteding.
• Hygiëne: bijvoorbeeld verplicht regelmatig douchen.
• Communicatiemiddelen: bijvoorbeeld hoe lang mag iemand de tablet gebruiken?
• Bedtijden: verplichte tijden voor het opstaan en naar bed gaan.

Waarom krijgen cliënten beperkingen?

Ook zijn er verschillende redenen waarom iemand een beperking krijgt. Vaak geeft de begeleiding de cliënt een beperking omdat hij of zij dit ziet als het beste voor de cliënt. Redenen om voor een beperking te kiezen zijn bijvoorbeeld:

• Om structuur en rust te bieden.
• Voor goede lichamelijke gezondheid.
• Om de cliënt er normaal uit te laten zien.
• Om duidelijkheid te bieden. 
• Om gevaar te voorkomen.
• Omdat het op dat moment het handigst uitkomt.

De vraag is of de cliënt en verwanten dit ook goede renenen vinden. Het is daarom belangrijk om hier met cliënt en verwanten over te praten.

Hoe kun je als begeleider het beste omgaan met vrijheidsbeperkingen?

Tips voor begeleiders om om te gaan met vrijheidsbeperkingen:

• Heb kennis van de cliënt: leer de wensen en behoeften kennen van de cliënt. En blijf deze verkennen, zodat de zorg op maat is.
• Communiceer met de cliënt: ga het gesprek aan over wensen en behoeften. Luister naar de cliënt.
• Wees zorgvuldig: zorg bij toepassing van vrijheidsbeperkingen dat deze in verhouding zijn, het gewenste  effect bereiken en het minst heftig zijn.
• Ga het gesprek aan met alle betrokkenen: tussen begeleider(s), cliënt en verwant(en). Met eventueel een Moreel Beraad. Dit is een methode waarin een getrainde gespreksleider dilemma’s bespreekt met begeleiding.

De vormen, redenen en tips voor omgaan met vrijheidsbeperkingen staan ook in een infographic. De infographic vind je onder het kopje downloads.

Samen beslissen over mogelijke beperkingen

Begeleiders en verwanten zijn vaak belangrijke personen voor cliënten met een matig verstandelijke beperking. Het is daarom belangrijk dat begeleiders en verwanten samen nadenken en samen beslissen over mogelijke beperkingen voor een cliënt.

Waar begeleiders en verwanten bijvoorbeeld samen over na kunnen denken:

• Wanneer beperk je de cliënt? En wanneer niet? Dus wanneer mag een cliënt iets niet (meer) zelf doen, of moet de cliënt iets doen?
• Wat doe je als je kijkt naar beperkingen in eten en gebruik social media?
• In hoeverre zijn beperkingen goede zorg? 

Het wegingskader is een handige tool om keuzes te maken in mogelijke beperkingen.

Symposium Hoe vrijwillig is de zorg 

Tijdens het symposium vertelden Anne Pier van der Meulen en Noud Frielink over de beleving en waardering van beperkingen in de dagelijkse zorg voor mensen met een matige verstandelijke beperking. Dit zie je in de video deel 1 van het symposium. Irma Hamerlink leidde een paneldiscussie rondom vragen over onvrijwillige zorg. De paneldiscussie zie je in deel 2.

Tijdens de paneldiscussie delen de panelleden hoe zij omgaan met vragen zoals:

• Hoe voorkom je dat dingen een gewoonte worden?
• ​Hoe houden we ons scherp?
• Is onvrijwillige zorg nodig, als de omgeving juist is ingericht?
• Hoe vrijwillig is de zorg?

Opnamens van het symposium 

Onder het kopje downloads vind je de powerpoint-presentatie over het onderzoek naar beperkingen in de dagelijkse zorg.

Meer informatie

• De Wet Zorg en dwang
• Wegingskader: tool bij inzet onvrijwillige zorg
• Alternatievenbundel vrijheidsbeperking
• Signaleren van verzet
• Steffie vertelt over het wegingskader